Erytrocyty w moczu - co to znaczy?

Wybierz usługę

Recepta

Kontynuacja lub nowy lek

od 59 zł

Wybieram

Erytrocyty w moczu (ang. hematuria, łac. erythrocyturia) to obecność czerwonych krwinek w moczu w ilości przekraczającej wartości normalne. Występuje u 3-20% populacji, często jako pierwszy objaw poważnych schorzeń układu moczowego. Choć nie zawsze sygnalizuje groźną chorobę, obecność erytrocytów w moczu wymaga zawsze dokładnej diagnostyki, szczególnie u osób powyżej 40. roku życia, gdzie ryzyko nowotworów układu moczowego znacząco wzrasta.

Jakie są podstawowe typy erytrocytów w moczu?

Erytrocyturia może być objawem chorób nerek, dróg moczowych lub narządów płciowych, ale niekiedy nie ma związku z chorobą. W Polsce choroby układu moczowo-płciowego stanowią drugą największą grupę schorzeń po chorobach układu mięśniowo-szkieletowego. W latach 2016-2022 odnotowano 48,8 miliona porad z tego zakresu. Najnowsze badania wykazały, że objawy z dolnego odcinka układu moczowego dotykają ponad połowę osób powyżej 60. roku życia. Obecność erytrocytów w moczu można zasadniczo podzielić na kilka podstawowych typów, zależnie od ich ilości i pochodzenia.

Prawidłowe wartości erytrocytów w moczu wynoszą 0-3 erytrocyty w polu widzenia przy badaniu mikroskopowym osadu moczu. Obecność więcej niż 3-5 erytrocytów w polu widzenia uznaje się za patologiczną.

Jakie są główne przyczyny erytrocytów w moczu?

Główne przyczyny erytrocytów w moczu obejmują schorzenia nerek, takie jak kłębuszkowe zapalenie nerek, urazy i kamicę układu moczowego, a także infekcje dróg moczowych. Często obecność czerwonych krwinek wiąże się również z rozwojem nowotworów, szczególnie pęcherza moczowego, oraz z chorobami autoimmunologicznymi. W niektórych przypadkach erytrocyturia może pojawić się po intensywnym wysiłku fizycznym lub wskutek urazów okolic układu moczowego.

Przyczyny nefrologiczne

Kłębuszkowe zapalenie nerek stanowi jedną z najczęstszych przyczyn erytrocytów wyługowanych w moczu. Może mieć charakter pierwotny, ale także być związane z chorobami autoimmunologicznymi, jak toczeń rumieniowaty układowy. Nefropatia IgA należy do najczęstszych form pierwotnego kłębuszkowego zapalenia nerek.

Przyczyny urologiczne

Kamica nerkowa to jedna z najczęstszych przyczyn erytrocytów świeżych w moczu – kamienie uszkadzają mechanicznie nabłonek dróg moczowych, co powoduje krwawienie. Objawom tym często towarzyszą:

• ból okolicy lędźwiowej promieniujący do pachwiny;
• dyskomfort w podbrzuszu;
• częste oddawanie moczu w małych ilościach;
• nudności i wymioty.

Zakażenia układu moczowego stanowią bardzo częstą przyczynę erytrocyturii, szczególnie u kobiet. Dotyczą aż 81% zachorowań w tej grupie, z największą częstością w wieku 16-35 lat.

Przyczyny nowotworowe

Rak pęcherza moczowego jest najczęstszym nowotworem układu moczowego. Krwiomocz bywa tu często pierwszym objawem – dotyka ok. 75-85% chorych. Coraz powszechniejsze badania profilaktyczne zapewniają znacznie lepsze rokowanie w przypadku wczesnej diagnozy.

Objawy związane z dolnym odcinkiem układu moczowego

Obecność erytrocytów świeżych w moczu nierzadko idzie w parze z objawami takimi jak:

• pieczenie podczas mikcji;
• częstomocz;
• parcie naglące;
• uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza.

Objawy związane z górnym odcinkiem układu moczowego

Erytrocyty wyługowane mogą towarzyszyć nieco innym objawom, w tym:

• ból w okolicy lędźwiowej;
• gorączka i dreszcze;
• nudności i wymioty;
• ogólne osłabienie.

Jak podkreśla prof. Myśliwiec: „do zabarwienia moczu na czerwono wystarcza 1 ml krwi w litrze moczu, zatem nawet intensywnie czerwony kolor moczu nie świadczy o dużej utracie krwi”.

Jak przebiega diagnostyka erytrocytów w moczu?

Diagnostyka erytrocytów w moczu rozpoczyna się od ogólnego badania moczu, które pozwala wykryć obecność krwinek czerwonych oraz ocenić ich liczbę i morfologię. Następnie wykonuje się badania dodatkowe, takie jak USG dróg moczowych, testy paskowe lub specjalistyczne badania laboratoryjne, ukierunkowane na znalezienie przyczyny hematurii.

Badania podstawowe

Badanie ogólne moczu stanowi punkt wyjścia w diagnozowaniu erytrocyturii. Wykorzystuje się tu:

• badanie mikroskopowe osadu moczu;
• test paskowy wykrywający obecność hemoglobiny;
• badanie automatyczne z liczeniem komórek;
• ocenę morfologii erytrocytów w kontraście fazowym.

Badania obrazowe

Ultrasonografia układu moczowego pozwala na wykrycie m.in. kamieni, zmian nowotworowych, nieprawidłowości anatomicznych czy zastoju moczu. W wybranych przypadkach wykonuje się tomografię komputerową, która precyzyjnie lokalizuje kamienie i guzy.

Badania inwazyjne

Cystoskopia umożliwia ocenę wnętrza pęcherza moczowego. Jest szczególnie zalecana u pacjentów powyżej 40. roku życia z krwiomoczem, nawet jeśli inne badania nie wykazują jasnych nieprawidłowości.

Jak leczyć erytrocyty w moczu?

Leczenie erytrocytów w moczu zawsze zależy od przyczyny występowania tego objawu. W przypadku infekcji układu moczowego wdraża się antybiotykoterapię, natomiast przy kamicy nerkowej leczenie obejmuje środki przeciwbólowe, zwiększone przyjmowanie płynów i, jeśli wskazane, zabiegi usuwające kamienie. W sytuacji podejrzenia chorób nowotworowych lub innych poważnych schorzeń układu moczowego niezbędna jest szybka konsultacja specjalistyczna i leczenie przyczynowe, dostosowane do rozpoznania.

Leczenie przyczynowe

Wybór terapii zależy od pierwotnej przyczyny hematurii.

W przypadku infekcji układu moczowego stosuje się antybiotykoterapię zgodną z antybiogramem. Najczęstsze leki to:

• nitrofurantoina;
• fosfomycyna;
• ciprofloksacyna;
• amoksycylina z kwasem klawulanowym.

Leczenie kamicy nerkowej to najczęściej leki przeciwbólowe i rozkurczowe, zwiększona podaż płynów, litotrypsja (rozbijanie kamieni) lub zabiegi endoskopowe w zależności od wielkości i lokalizacji złogów.

Leczenie objawowe

Przy ostrym krwiomoczu podaje się leki hemostatyczne, preparaty żelaza (jeśli występuje niedokrwistość), płyny w przypadku odwodnienia oraz leczenie przeciwbólowe.

Jakie działania profilaktyczne można podjąć?

W profilaktyce obecności erytrocytów w moczu bardzo ważne jest dbanie o higienę intymną, regularne opróżnianie pęcherza i picie odpowiedniej ilości wody każdego dnia. Warto także unikać nadmiernego spożycia soli i białka zwierzęcego, a w przypadku kobiet – oddawać mocz po stosunku płciowym i nie wykonywać badania moczu w trakcie miesiączki.

Profilaktyka infekcji układu moczowego

Aby zapobiec wystąpieniu infekcji, zwłaszcza u osób podatnych, rekomenduje się:

• wypijanie minimum 2,5-3 litrów płynów dziennie;
• unikanie wstrzymywania oddawania moczu;
• zachowanie odpowiedniej higieny intymnej;
• oddawanie moczu po stosunku płciowym;
• noszenie przewiewnej bawełnianej bielizny.

Profilaktyka kamicy nerkowej

Profilaktyka polega na:

• odpowiednim nawodnieniu;
• ograniczeniu spożycia soli i białka zwierzęcego;
• zwiększeniu spożycia owoców cytrusowych;
• unikaniu nadmiaru szczawianów.

Profilaktyka wtórna

U osób z rozpoznaną hematurią zalecana jest:

• regularna kontrola u urologa;
• okresowe badanie moczu;
• ultrasonografia nerek i dróg moczowych;
• monitorowanie parametrów nerkowych.

Klasyfikacja ICD-10 i ICD-11 dla erytrocytów w moczu

Statystyki dotyczące chorób układu moczowego w Polsce

Choroby układu moczowo-płciowego stanowią znaczący problem w Polsce. Poniżej najważniejsze liczby ilustrujące skalę zjawiska:

Badania populacyjne obejmują tysiące pacjentów. Wskazują one na dużą powszechność objawów z dolnego odcinka układu moczowego, szczególnie wśród osób starszych, które powinny być objęte stałą opieką i badaniami kontrolnymi.

O czym świadczą erytrocyty w moczu? Podsumowanie

Erytrocyty w moczu to ważny sygnał ostrzegawczy wymagający zawsze dokładnej diagnostyki, bez względu na wiek pacjenta. Nie zawsze oznaczają poważne schorzenie, lecz mogą być pierwszym objawem nowotworów układu moczowego, kamicy nerkowej czy kłębuszkowego zapalenia nerek.

Wczesne rozpoznanie i leczenie choroby podstawowej poprawiają rokowanie i jakość życia pacjentów. Regularne badania profilaktyczne oraz dbałość o higienę i nawadnianie pomagają skutecznie zapobiegać poważnym powikłaniom. W razie pojawienia się hematurii konieczna jest konsultacja lekarska i kompleksowa diagnostyka.

Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady medycznej. Diagnozę i leczenie zawsze powinien prowadzić wykwalifikowany specjalista.

Bibliografia

1. Opiekuńcza i wspierająco – edukacyjna rola pielęgniarki wobec pacjenta pediatrycznego. Dostęp online: https://apcz.umk.pl/
2. Pacjent NTM w systemie opieki zdrowotnej. Dostęp online: https://uroconti.pl/
3. Główny Urząd Statystyczny. Dostęp online: https://stat.gov.pl
4. Krajowy Rejestr Nowotworów. Dostęp online: https://onkologia.org