Recepta farmaceutyczna - co to jest, kto ją wystawia?

Wybierz usługę

Recepta

Kontynuacja lub nowy lek

od 59 zł

Wybieram

Recepta farmaceutyczna to specjalne uprawnienie farmaceutów w Polsce, pozwalające wystawić receptę na leki bez konieczności wcześniejszej wizyty u lekarza. Zgodnie z przepisami Prawa farmaceutycznego, może być ona zastosowana jedynie w sytuacji zagrożenia zdrowia pacjenta, a wystawiana jest przez wykwalifikowanego farmaceutę z prawem wykonywania zawodu.

Otrzymanie takiej recepty nie wymaga refundacji – pacjent ponosi pełną odpłatność za lek. System ten znacząco zwiększa dostępność leków na receptę, szczególnie w nagłych okolicznościach, gdy pacjent nie ma możliwości szybkiego kontaktu z lekarzem. Dla wielu pacjentów, zwłaszcza przewlekle chorych, to realne wsparcie i usprawnienie systemu opieki zdrowotnej.

Czy recepta farmaceutyczna jest bezpieczna i kiedy można ją otrzymać?

Recepta farmaceutyczna może zostać wystawiona wyłącznie przez farmaceutę posiadającego aktualne uprawnienia i prawo wykonywania zawodu. Wydanie tego typu recepty warunkuje wystąpienie zagrożenia zdrowia pacjenta. Podstawą funkcjonowania jest przepis art. 96 ust. 4 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne. Farmaceuta, przed jej wystawieniem, ocenia indywidualnie sytuację – ponosząc pełną odpowiedzialność za podjętą decyzję.

Warto zaznaczyć, że nowelizacja przepisów z 2020 roku złagodziła warunki i usunięto wymaganie „nagłości zagrożenia”.

Tym samym receptę farmaceutyczną można dziś wystawić w każdym przypadku zagrożenia zdrowia pacjenta, niekoniecznie nagłego. Najczęściej korzystają z tego uprawnienia osoby cierpiące na choroby przewlekłe, które muszą regularnie przyjmować leki, by utrzymać stabilny stan zdrowia.

Kto może wystawić receptę farmaceutyczną i w jakich warunkach?

Uprawnienie do wystawienia recepty farmaceutycznej przysługuje tylko farmaceucie pracującemu w aptece ogólnodostępnej lub punkcie aptecznym. Musi on posiadać prawo wykonywania zawodu, widnieć w Centralnym Rejestrze Farmaceutów oraz działać w aptece, która ma dostęp do systemu teleinformatycznego e-zdrowie.

Ograniczenie to oznacza, że recepta farmaceutyczna może być wydana i zrealizowana wyłącznie na miejscu – w danej aptece. W przypadku formy elektronicznej, farmaceuta musi legitymować się certyfikatem ZUS umożliwiającym wystawienie e-recepty.

Jakie leki można przepisać na receptę farmaceutyczną?

Recepta farmaceutyczna obejmuje produkty lecznicze o kategorii dostępności Rp (na receptę). Wyłączone są jednak leki zawierające środki odurzające lub substancje psychotropowe przewidziane w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii.

Zazwyczaj w recepcie farmaceutycznej znajdziemy:

• leki recepturowe;
• antybiotyki;
• środki antykoncepcyjne;
• leki stosowane w terapii chorób przewlekłych.

Farmaceuta wystawiając taką receptę, informuje pacjenta, że całość kosztu leku pokrywa on sam – nie ma możliwości refundacji.

Jakie informacje zawiera recepta farmaceutyczna?

Recepta farmaceutyczna musi być zgodna z wymogami prawnymi i zawierać ściśle określone dane. Obejmuje one informacje dotyczące zarówno pacjenta, jak i farmaceuty oraz apteki.

Tylko pełny komplet tych informacji zapewnia poprawne wystawienie i realizację tego typu recepty.

Czy recepta farmaceutyczna ma formę elektroniczną czy papierową?

Domyślną formą recepty farmaceutycznej jest postać elektroniczna realizowana za pośrednictwem systemu e-zdrowie. Jest to rozwiązanie nowoczesne i wygodne, umożliwiające skuteczne zarządzanie obrotem lekami oraz szybszą realizację recept.

Recepta papierowa dopuszczalna jest w szczególnych przypadkach, na przykład:

• podczas czasowego braku dostępu do systemu teleinformatycznego;
• gdy niemożliwe jest ustalenie tożsamości pacjenta elektronicznie;
• gdy farmaceuta pracuje w Polsce tymczasowo jako obywatel innego państwa UE.

Zwraca uwagę także różnica co do ilości przepisywanych leków:

• na recepcie elektronicznej można przepisać leki na 180 dni terapii;
• na papierowej – maksymalnie na 120 dni stosowania.

Jak prowadzi się ewidencję recept farmaceutycznych?

Farmaceuta oraz kierownik apteki muszą prowadzić szczegółową ewidencję wszystkich wydanych recept farmaceutycznych. Przepisy wymagają, aby rejestr taki zawierał wybrane kluczowe informacje i był przechowywany przez minimum 5 lat (licząc od 1 stycznia roku następującego po realizacji recepty).

Dane w ewidencji to:

• numer kolejny wpisu;
• data wystawienia;
• PESEL pacjenta;
• nazwa i ilość produktu leczniczego;
• przyczyna wydania.

W praktyce dbałość o prawidłową dokumentację obrotu lekami zapewnia przejrzystość oraz bezpieczeństwo zarówno pacjenta, jak i systemu ochrony zdrowia.

Jakie są statystyki dotyczące recept w Polsce?

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, w 2023 roku odnotowano w Polsce 495,1 mln wystawionych recept – z czego aż 96,6% miało formę elektroniczną. Był to wzrost o 41,8 mln recept w porównaniu z rokiem poprzednim. Dla porównania, 2022 rok zamknął się liczbą 453,3 mln recept, a udział e-recept wynosił 95,8%.

Wartość sprzedaży leków na receptę w 2023 roku osiągnęła 26,1 mld zł (o 4,2 mld zł więcej niż rok wcześniej), natomiast refundacje objęły 10,5 mld zł. Pacjenci pokryli z własnych środków kwotę 15,6 mld zł, co oznacza wzrost o 2,3 mld zł. W przeliczeniu na jednego mieszkańca kraju, wartość leków na receptę przekroczyła w 2023 roku 693 zł (o 114 zł więcej niż rok wcześniej). W Polsce funkcjonuje obecnie ponad 11,6 tys. aptek i ponad 1,1 tys. punktów aptecznych.

Jakie działania profilaktyczne podejmuje się w Polsce?

Odpowiedzialne stosowanie leków i racjonalizacja farmakoterapii to priorytety dla polskiego systemu opieki zdrowotnej. Od 2023 roku wprowadzono nowe zasady wystawiania recept na substancje psychotropowe, które zobowiązują lekarza do analizy historii leczenia pacjenta przed wydaniem leków z tej grupy.

Ministerstwo Zdrowia oraz NFZ prowadzą systematyczne działania edukacyjne, monitorując polipragmazję – czyli stosowanie co najmniej pięciu różnych leków przez dłuższy czas.

Według statystyk z 2018 roku polipragmazja długotrwała dotyczyła 554,1 tys. Polaków; liczba ta systematycznie rośnie wraz ze starzeniem się społeczeństwa i wzrostem liczby osób przewlekle chorych.

Najważniejsze informacje o recepcie farmaceutycznej

Recepta farmaceutyczna to istotny element polskiej opieki zdrowotnej, znacząco poprawiający dostęp pacjenta do leków w razie zagrożenia zdrowia. Wystawiana przez certyfikowanego farmaceutę, jedynie w ściśle określonych warunkach, łączy szybkie działanie z zachowaniem odpowiednich standardów bezpieczeństwa. Umożliwia to szczególnie osobom przewlekle chorym utrzymywanie ciągłości terapii. Coraz większa liczba recept elektronicznych w Polsce pokazuje, że cyfryzacja systemu realizuje swoją rolę w podnoszeniu poziomu opieki. Wprowadzone zasady oraz nadzór nad obrotem lekami chronią zarówno pacjentów, jak i samych farmaceutów.

Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady medycznej. Diagnozę i leczenie zawsze powinien prowadzić wykwalifikowany specjalista.

Bibliografia

1. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne. Dostęp online: https://isap.sejm.gov.pl/
2. Główny Urząd Statystyczny. Sprzedaż leków na receptę w 2023 roku. Dostęp online: https://stat.gov.pl/
3. Ministerstwo Zdrowia. Recepta farmaceutyczna. Dostęp online: https://www.gov.pl/
4. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11. Dostęp online: https://icd.who.int/
5. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 12 października 2018 r. w sprawie zapotrzebowań oraz wydawania z apteki produktów leczniczych. Dostęp online: https://isap.sejm.gov.pl
6. Główny Urząd Statystyczny. Sprzedaż leków na receptę w 2022 roku. Dostęp online: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/