Domowe sposoby na biegunkę - jak sobie z tym radzić?

Wybierz usługę

Recepta

Kontynuacja lub nowy lek

od 59 zł

Wybieram

Biegunka (ang. diarrhea, łac. diarrhoea) to powszechna dolegliwość, która może dotyczyć pacjentów w każdym wieku, niezależnie od stanu zdrowia i stylu życia. W codziennej praktyce klinicznej stanowi jedno z najczęstszych zgłoszeń na izbę przyjęć oraz w gabinetach lekarskich. Według aktualnych danych GUS i Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego biegunki powiązane są nie tylko z infekcjami, ale też z chorobami przewlekłymi i nieprawidłową dietą.

Choć standardowe leczenie często wymaga interwencji medycznej, wiele łagodnych przypadków można bezpiecznie leczyć domowymi sposobami. W artykule przedstawiamy zebrane informacje, badania, opinie ekspertów oraz zestawienie skutecznych strategii profilaktycznych i terapeutycznych.

Jak wyglądają statystyki biegunki w Polsce i na świecie?

Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że w pierwszym półroczu 2024 roku w Polsce zgłoszono ponad 25 tysięcy przypadków wybranych chorób zakaźnych z objawami biegunki. Tylko biegunka i nieokreślone zapalenie żołądkowo-jelitowe odnotowano u ponad 4,6 tys. osób, z czego duży odsetek stanowią dzieci poniżej 2. roku życia. W tej grupie wiekowej zachorowalność może dochodzić do ponad 670 przypadków na 100 tys. populacji. Dla porównania, w 2023 roku liczba zgłoszonych przypadków również regularnie przekraczała 20 tysięcy w analogicznych okresach.

Dane powyższe potwierdzają wysoki poziom rozpowszechnienia biegunek w populacji i stanowią wyraźny argument przemawiający za znajomością skutecznych metod zapobiegania i leczenia tych dolegliwości.

Czym jest biegunka według ICD-10 oraz ICD-11?

Biegunka, określona w ICD-10 kodem A09 (inne i nieokreślone biegunki i zapalenie żołądkowo-jelitowe o prawdopodobnej etiologii zakaźnej), w ICD-11 została umieszczona w kategorii DA00–DE2Z – choroby układu pokarmowego. Nazewnictwo i klasyfikacja są istotne dla lekarzy oraz statystyków, ale dla pacjentów liczy się przede wszystkim szybka rozpoznawalność objawu i wdrożenie bezpiecznego postępowania.

Jakie są możliwe choroby kryjące się za problemem biegunki?

Biegunka (diarrhoea) może być objawem wielu schorzeń – od prostych infekcji wirusowych (norowirusy, rotawirusy) po choroby przewlekłe, takie jak choroba Crohna, zespół jelita drażliwego (IBS), czy też celiakia. Wymienione niżej przyczyny należą do najczęstszych spotykanych w codziennej praktyce lekarskiej:

• infekcje wirusowe, np. norowirusy, rotawirusy;
• zakażenia bakteryjne, np. Salmonella, Escherichia coli;
• zatrucia pokarmowe wywołane spożyciem skażonej żywności;
• alergie i nietolerancje pokarmowe, np. nietolerancja laktozy;
• przewlekłe schorzenia przewodu pokarmowego: zespół jelita drażliwego, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Crohna;
• działania niepożądane leków, głównie antybiotyków;
• stres oraz silne emocje;
• zmiana diety, podróże zagraniczne (biegunka podróżnych).

Profesor Andrzej Radzikowski, ekspert gastroenterologii dziecięcej dodaje: „W diagnostyce istotne jest nie tylko rozpoznanie ostrej infekcji, ale i wykluczenie chorób przewlekłych. W przypadku przewlekłej biegunki konieczna jest szczegółowa diagnostyka pod kątem nieswoistych zapaleń jelit czy celiakii.”

Jakie objawy wskazują na obecność biegunki?

Biegunka charakteryzuje się oddawaniem luźnych lub wodnistych stolców co najmniej trzy razy na dobę. Objawom mogą towarzyszyć:

• bóle brzucha (często skurczowe, napadowe);
• nudności i wymioty;
• gorączka lub stany podgorączkowe;
• ogólne osłabienie;
• odwodnienie (szczególnie u dzieci i osób starszych – sucha śluzówka, brak łez, „zapadnięte” oczy).

Lek. med. Marta Sokołowska, gastroenterolog, podkreśla: „Największym zagrożeniem u pacjentów z biegunką jest ryzyko odwodnienia. W przypadku dzieci i osób starszych konieczna bywa hospitalizacja.”

Jakie domowe sposoby na biegunkę warto stosować?

Wiele łagodnych przypadków biegunki można opanować stosując domowe rozwiązania. Prawidłowe nawadnianie i troska o dietę to podstawa terapii, co podkreślają wytyczne Polskiego Towarzystwa Gastrologicznego.

Najczęściej stosowane domowe metody:

• podawanie wody z dodatkiem elektrolitów (można rozpuścić gotowe saszetki dostępne w aptece lub przygotować roztwór na bazie wody, soli i cukru);
• dieta lekkostrawna, ograniczenie surowych warzyw i owoców w pierwszych dniach choroby;
• unikanie nabiału i napojów gazowanych;
• spożywanie tradycyjnych środków ziołowych: rumianek, kora dębu, mięta, szałwia, koper włoski – działają łagodząco, przeciwzapalnie i antyseptycznie;
• produkty bogate w pektyny: puree z gotowanego jabłka, borówki, jagody leśne;
• suchary, biszkopty, pieczywo pszenne, ryż;
• stosowanie probiotyków – zarówno jako suplement, jak i przy wykorzystaniu naturalnych źródeł, jak kiszonki czy kefiry;
• węgiel aktywowany jako środek pomocniczy w absorpcji toksyn.

Każdą modyfikację diety należy jednak uzgadniać indywidualnie, a w przypadku nasilenia objawów bez zwłoki udać się do lekarza.

Jak wygląda profilaktyka biegunki i zapobieganie nawrotom problemu?

Profilaktyka biegunki opiera się przede wszystkim na przestrzeganiu zasad higieny, świadomych wyborach żywieniowych i ostrożności w podróży. Eksperci podkreślają, że regularne mycie rąk wodą z mydłem, szczególnie po skorzystaniu z toalety i przed przygotowywaniem posiłków, istotnie zmniejsza ryzyko zakażeń. Równie ważne:

• unikać jedzenia z niepewnych źródeł, szczególnie na ulicznych straganach;
• pić napoje wyłącznie z fabrycznie zamkniętych butelek;
• nie używać nieprzegotowanej wody do mycia zębów;
• spożywać tylko pokarmy dobrze przetworzone termicznie, unikać surowych ryb, mięsa oraz niepasteryzowanych produktów mlecznych;
• stosować odpowiedzi dietetyczne i szczepienia przed wyjazdem do krajów o podwyższonym ryzyku zakażeń.

Dr n. med. Agnieszka Wieczorek, specjalistka chorób zakaźnych, zwraca uwagę: „Skuteczna profilaktyka opiera się na zdroworozsądkowych nawykach higienicznych oraz świadomości zagrożeń środowiskowych. Odpowiednie przygotowanie do podróży egzotycznej może znacząco ograniczyć ryzyko ciężkiego przebiegu biegunki.”

Jak bada się biegunki i jakie są najnowsze trendy?

Rozpoznanie biegunki obejmuje szczegółowy wywiad lekarski, badania krwi i kału, w przypadkach przewlekłych – zaawansowaną diagnostykę gastroenterologiczną, w tym kolonoskopię czy testy serologiczne. W ostatnich latach pojawiają się coraz skuteczniejsze szczepy probiotyków, a także precyzyjne diagnostyki molekularne. Wdrażane są też nowoczesne terapie celowane w zaburzenia mikrobiomu jelitowego.

Jakie są perspektywy i wyzwania w leczeniu i profilaktyce biegunek?

W erze globalnych podróży, zmian klimatycznych i migracji biegunka pozostaje wyzwaniem systemu ochrony zdrowia publicznego. Dynamicznie rosnąca antybiotykooporność patogenów wymaga odpowiedzialnego stosowania leków oraz rozwoju nowych terapii wspomagających. Naukowcy podkreślają również konieczność edukacji społeczeństwa w zakresie higieny i diety, a także promocji szczepień przeciwko rotawirusom.

Najważniejsze informacje o domowych sposobach na biegunkę

Biegunka stanowi w Polsce istotny problem epidemiologiczny i społeczny, a jej prawidłowe rozpoznanie oraz leczenie ma ogromne znaczenie zwłaszcza dla dzieci i osób starszych. Liczne przypadki zgłaszane każdego roku wskazują na konieczność wdrożenia skutecznych działań prewencyjnych, zarówno na poziomie jednostki, jak i populacji.

Domowe sposoby takie jak nawadnianie, probiotyki, właściwe zioła oraz odpowiednia dieta są wartościowym wsparciem terapii, zwłaszcza w postaciach łagodnych. Optymalne rezultaty uzyskamy poprzez indywidualne dostosowanie zaleceń i reagowanie na objawy odwodnienia. Nowoczesna diagnostyka i rozwój mikrobiologii stwarzają szansę na skuteczniejsze leczenie i profilaktykę biegunek w przyszłości.

Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady medycznej. Diagnozę i leczenie zawsze powinien prowadzić wykwalifikowany specjalista.

Bibliografia

1. Państwowy Zakład Higieny. Choroby zakaźne 1.01–15.06.2024. Dostęp online: https://wwwold.pzh.gov.pl
2. Główny Urząd Statystyczny. Bank Danych Lokalnych. Dostęp online: https://bdl.stat.gov.pl/
3. MP.pl. Biegunka wirusowa – objawy i leczenie. Dostęp online: https://www.mp.pl
4. Wikipedia. Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób ICD-11. Dostęp online: https://pl.wikipedia.org/