Zespół stresu pourazowego (PTSD). Co to jest?

Zespół stresu pourazowego, inaczej PTSD, jest poważnym zaburzeniem psychicznym, które może wystąpić u każdego, kto przeżył ekstremalnie trudne i stresujące wydarzenia w swoim życiu. PTSD to ciągłe wracanie wspomnieniami do tego momentu, odtwarzanie w głowie obrazów z tamtych chwil, unikanie sytuacji lub bodźców, które mogą przypominać traumę, a jednocześnie wszystko to we wzmożonym stanie pobudzenia psychicznego. PTSD często kojarzone jest z wypadkami, przemocą, doświadczeniami wojennymi itp., ale może to dotyczyć również rzeczy powszechniejszych np. trudnego dzieciństwa. Co trzeba wiedzieć o zespole stresu pourazowego? 

Zespół stresu pourazowego, PTSD – co to jest? 

Zespół stresu pourazowego (PTSD, z ang. Post-traumatic Stress Disorder) to poważne zaburzenie psychiczne, które jest wynikiem ogromnego stresu, który nie mieści się w skali. Zawsze objawia się u osób, które przeżyły ekstremalnie stresujące i trudne wydarzenia. Symptomami, które wskazują na PTSD, jest ciągłe rozpamiętywanie trudnej chwili, unikaniem sytuacji i bodźców, które mogą przypominać o traumie. Traumy mogą doświadczyć bardzo szerokiego spektrum przypadków. 

Przyczyny PTSD 

Zespół stresu pourazowego często objawia się z opóźnieniem – na długi czas po stresującej sytuacji. Zdarza się jednak, że objawy PTSD pojawiają się tuż po traumatycznym wydarzeniu. Przyczyny PTSD są bardzo złożone i dotyczą: 

1.    Czynników biologicznych 
2.    Czynników psychologicznych 
3.    Czynników społecznych 

Co to oznacza dokładnie? Główne przyczyny wystąpienia PTSD to: 

1.    Wypadki samochodowe 
2.    Przeżycie katastrofy naturalnej 
3.    Bycie ofiarą np. napadu z użyciem broni, przemocy seksualnej czy fizycznej, nagłej choroby zagrażającej życiu, tortur, przymusowego przesiedlenia 
4.    Bycie zakładnikiem lub uwięzienie 
5.    Bycie świadkiem traumatycznego wydarzenia
6.    Nagła śmierć kogoś bliskiego 
7.    Udział w walkach wojennych lub przebywanie na terenie działań wojennych 
8.    Trudne dzieciństwo np. życie z przemocowymi rodzicami i/lub w domu z osobą z problemem alkoholowym 

Szacuje się, że są pewne grupy osób, u których wystąpienie PTSD ma większe ryzyko. To m.in. osoby, które w przeszłości miały już jakieś zaburzenie natury psychicznej (np. zaburzenia lękowe), mają traumy z dzieciństwa, mają określone cechy temperamentu (np. częściej na wystąpienie PTSD są narażone osoby introwertyczne) albo już wcześniej miały do czynienia z traumą. 

Objawy PTSD 

Objawy PTSD dzielą się na dwie grupy – na objawy psychiczne oraz fizyczne. Główne problemy, jakie wiążą się z zespołem stresu pourazowego to między innymi: 

1.    Natrętne i przerażające myśli 
2.    Retrospekcja 
3.    Objawy somatyczne np. bóle brzucha, nadmierne pocenie, przyspieszony oddech, kołatanie serca 
4.    Koszmary senne 
5.    Depresja 
6.    Ciągłe zamartwianie się 
7.    Apatia 
8.    Emocjonalne odrętwienie 
9.    Napięcie i podenerwowanie 
10.    Trudności z koncentracją 
11.    Nadmierna czujność 
12.    Myśli samobójcze 
13.    Wzmożona reakcja zaskoczenia na bodźce 
14.    Unikanie działań, które mogą przypomnieć o stresującej sytuacji 

Diagnoza oraz leczenie stresu pourazowego 

Diagnozowaniem PTSD zajmuje się psychiatra. W diagnozowaniu specjaliści opierają się np. na 6-punktowej Skali Wpływu Zdarzeń IES-6. Psychiatra przeprowadza wywiad z pacjentem, weryfikując kryteria objawowe. Dzięki temu wywiadowi możliwe jest ustalenie, czy dana osoba mierzy się z problemami z PTSD. Leczenie opiera się przede wszystkim na farmakologii oraz na metodach psychoterapeutycznych np. terapii (terapii EMDR lub poznawczo-behawioralnej, zajęciach z oswajania stresu czy wzmacniania własnej autonomii). Zespół PTSD można wyleczyć – większość osób po zastosowaniu farmakoterapii oraz leczenia na terapii doświadcza znacznej poprawy. 

-
Autor: S.L.

Przy współudziale lekarza: Magdalena Czyczerska