Rezonans magnetyczny głowy. Ile trwa i co wykrywa?

Wybierz usługę

Recepta

Kontynuacja lub nowy lek

od 59 zł

Wybieram

Rezonans magnetyczny głowy (ang. Magnetic Resonance Imaging; łac. Resonantia magnetica capitis) pozostaje nieocenionym narzędziem w diagnostyce szerokiego spektrum schorzeń neurologicznych. Badanie to jest bezbolesne, nieinwazyjne i nie wykorzystuje szkodliwego promieniowania jonizującego. W zależności od zakresu oraz zastosowania kontrastu trwa zazwyczaj od 20 do 75 minut.

W Polsce popularność rezonansu magnetycznego stale rośnie – liczba pracowni oraz przeprowadzanych badań z roku na rok jest coraz większa, ale wydłużają się też kolejki. Sprawdź, jak wygląda przebieg badania, do czego jest stosowane, jak się do niego przygotować i na jakie choroby pozwala uzyskać diagnozę.

Czym jest rezonans magnetyczny głowy i na czym polega?

Rezonans magnetyczny głowy to zaawansowana technologicznie metoda obrazowania, która pozwala szczegółowo zobrazować struktury mózgu, czaszki, zatok, oczodołów oraz tkanek miękkich. W przeciwieństwie do tomografii komputerowej rezonans nie stosuje promieniowania X, lecz silne pole magnetyczne i fale radiowe.

Ich zadaniem jest wzbudzenie protonów w tkankach, które oddając energię, generują sygnał analizowany komputerowo, tworząc obrazy o niespotykanej precyzji.

W badaniu można uzyskać przekroje w dowolnej płaszczyźnie, co znacząco ułatwia diagnostykę nawet bardzo drobnych i głęboko położonych zmian patologicznych. Dzięki odpowiedniemu zaprogramowaniu aparatu możliwe jest różnicowanie tkanek na podstawie ich właściwości fizykochemicznych.

Jak działa rezonans magnetyczny głowy?

Podstawą technologii MRI jest umieszczenie pacjenta w silnym polu magnetycznym, które wpływa na zachowanie się protonów wodoru obecnych we wszystkich tkankach organizmu. Po przyłożeniu impulsów radiowych protony te ulegają wzbudzeniu, by następnie relaksować się i emitować fale, rejestrowane przez czułe detektory. W efekcie tego procesu komputer odtwarza szczegółowe obrazy struktur anatomicznych, umożliwiając ocenę tkanek z dokładnością do ułamka milimetra.

Ile trwa rezonans magnetyczny głowy i co wpływa na czas trwania?

Czas badania MRI głowy jest uzależniony od kilku czynników, z których warto wymienić:

• liczbę i rodzaj zaprogramowanych sekwencji (np. T1, T2, FLAIR);
• ewentualne zastosowanie środka kontrastowego;
• konieczność analizy dodatkowych regionów (np. angiografia mózgowa);
• współpracę pacjenta i ewentualne powtórki ujęć, jeśli doszło do poruszeń.

W typowych przypadkach sam skan bez kontrastu trwa od 20 do 50 minut. W przypadku zaawansowanej diagnostyki i założenia wenflonu do podania kontrastu czas ten wydłuża się do około 75 minut. Doliczyć należy czas na rejestrację, przebranie się, wywiad i przygotowanie, co łącznie daje zazwyczaj od 40 do 90 minut pobytu w pracowni.

Co wykrywa rezonans magnetyczny głowy?

Rezonans głowy umożliwia wykrywanie licznych chorób ośrodkowego układu nerwowego, naczyń mózgowych, zatok, tkanek miękkich twarzoczaszki oraz oczodołów. To narzędzie pierwszego wyboru w przypadku podejrzenia schorzeń, dla których wymagana jest bezpieczna i szczegółowa diagnostyka.

Wskazaniem do badania MRI głowy są także m.in. podejrzenia guzów przysadki, malformacje rozwojowe mózgowia, powikłania po urazach oraz objawy infekcyjne układu nerwowego.

Według prof. dr hab. n. med. Anny Rzymowskiej z Zakładu Radiologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego: „Rezonans magnetyczny głowy umożliwia wykrycie bardzo małych zmian patologicznych, co jest nieocenione w diagnostyce wczesnych stadiów choroby Alzheimera”.

Jakie są wskazania do rezonansu magnetycznego głowy?

Lekarz kieruje na rezonans magnetyczny głowy w przypadku:

• przewlekłych, nawracających bólów głowy, niewyjaśnionych migren;
• nagłych zaburzeń neurologicznych – utraty przytomności, drgawek, porażeń, niedowładów;
• stanów po urazach głowy (zwłaszcza jeśli występuje pogorszenie stanu neurologicznego);
• zaburzeń widzenia, słuchu, szumów usznych, nieprawidłowości w badaniu dna oka;
• podejrzenia guzów mózgu (np. nowotworów przysadki, glejaków);
• monitorowania skuteczności leczenia onkologicznego i pooperacyjnego;
• zaburzeń neurokognitywnych – otępienia, problemów z mową, pamięcią, koncentracją;
• nieustępujących zawrotów głowy, zaburzeń równowagi;
• diagnostyki chorób demielinizacyjnych (np. stwardnienie rozsiane).

Wskazania do wykonania MRI głowy są bardzo szerokie i często obejmują sytuacje, w których inne metody diagnostyczne okazują się niewystarczające lub nieskuteczne. Istnieją przeciwwskazania bezwzględne i względne, które muszą być zawsze zweryfikowane przez radiologa przed podjęciem decyzji o wykonaniu badania.

Przeciwwskazania bezwzględne

• wszczepiony rozrusznik serca lub defibrylator (ICD);
• neurostymulatory oraz implanty ślimakowe starego typu (niewyjaśnione przez producenta);
• metalowe klipsy pooperacyjne i ciała obce wewnątrzgałkowe;
• niektóre metalowe endoprotezy i śruby w głowie.

Przeciwwskazania względne

• znaczna klaustrofobia, niewspółpracujący pacjent (zwłaszcza dzieci);
• implanty ortopedyczne i stomatologiczne nieprzystosowane do pola MRI;
• pierwszy trymestr ciąży (ostrożność ze względu na brak wystarczających danych naukowych);
• otyłość uniemożliwiająca zmieszczenie się w tunelu;
• uczulenie na środek kontrastowy lub niewydolność nerek (przy badaniu z kontrastem).

W przypadkach wątpliwych konieczna jest dokładna analiza indywidualnej sytuacji pacjenta, czasem dodatkowa konsultacja kardiologiczna czy anestezjologiczna.

Jak przygotować się do rezonansu magnetycznego głowy? Praktyczne porady

Prawidłowe przygotowanie zwiększa bezpieczeństwo, komfort i skuteczność badania. Oto lista najważniejszych wskazówek:

• Przed badaniem na czczo – jeśli jest planowane podanie kontrastu, warto nie jeść 2–3 godziny wcześniej;
• Zabierz wyniki ostatnich badań kreatyniny – jeśli przyjęcie kontrastu jest niezbędne, twoje nerki muszą prawidłowo pracować;
• Usuń biżuterię, zegarki, aparaty słuchowe, protezy zębowe i metalowe elementy – wchodząc do pracowni, nie wolno mieć przy sobie żadnych metalowych przedmiotów;
• Zrezygnuj z makijażu z drobinkami metali lub lakierów do włosów – cząsteczki metali mogą zniekształcać obraz MRI;
• Załóż wygodną odzież sportową pozbawioną zamków i guzików;
• Poinformuj technika o wszystkich wszczepach, implantach, trudnościach zdrowotnych i alergiach;
• Jeśli cierpisz na klaustrofobię, poproś lekarza o rozważenie podania lekkiego leku uspokajającego;
• Osoby z lękami lub dzieci mogą słuchać relaksującej muzyki lub prosić o obecność bliskiej osoby – część placówek na to pozwala.

Odpowiednie przygotowanie psychiczne oraz rozmowa z personelem zmniejszają stres pacjenta i obniżają ryzyko konieczności powtarzania badania.

Jak przebiega rezonans magnetyczny głowy? Krok po kroku

Proces badania wygląda następująco:

• Rejestracja i uzupełnienie ankiety zdrowotnej, w tym pytań o metalowe elementy, alergie czy implanty;
• Przebranie się w odpowiedni strój, zabezpieczenie rzeczy osobistych w szatni;
• Wprowadzenie pacjenta do pomieszczenia z aparatem MRI;
• Ułożenie w komfortowej pozycji na leżance, założenie słuchawek ochronnych i komunikatora awaryjnego;
• W przypadku badania z kontrastem założenie wenflonu;
• Przesuw leżanki z pacjentem do wnętrza tunelu aparatu;
• Rozpoczęcie sekwencji diagnostycznych – ważne, by leżeć całkowicie nieruchomo;
• W trakcie badania słychać intensywne dźwięki pochodzące od cewek magnetycznych; są one głośne, ale zupełnie nieszkodliwe;
• Po zakończeniu skanowania leżanka wyjeżdża, wenflon usuwa się, a pacjent może opuścić gabinet;
• Uzyskanie wyniku i opisu przez lekarza radiologa, czas oczekiwania to zwykle od kilku dni do 2–3 tygodni.

Jakie są kody ICD-10 i ICD-11 związane z rezonansem magnetycznym głowy?

• ICD-10: R93.0 – Nieprawidłowe wyniki badań obrazowych czaszki i głowy;
• ICD-11: RA80.1 – Badanie rezonansu magnetycznego mózgu.

Statystyki dotyczące rezonansu magnetycznego głowy w Polsce

Rezonans magnetyczny to coraz popularniejsze badanie, jednak dostęp do wysokiej jakości diagnostyki wciąż bywa ograniczony przez infrastrukturę i finansowanie publiczne. Według statystyk GUS:

• Na jeden aparat MRI wykonuje się ok. 3 500 badań rocznie;
• Przeciętny czas oczekiwania na rezonans z opisem to obecnie 121 dni (dane za 2023 r.);
• Najdłuższe kolejki raportowane są w województwach pomorskim i małopolskim;
• Liczba pracowni MRI stale rośnie, zwłaszcza w dużych ośrodkach miejskich;
• Najwięcej skierowań dotyczy schorzeń neurologicznych, nowotworowych i powikłań poudarowych.

Jak wygląda profilaktyka i jakie są najnowsze trendy w diagnostyce chorób głowy MRI?

Profilaktyka chorób mózgu polega na wczesnym wykrywaniu zmian organicznych u osób z grup podwyższonego ryzyka, np. z nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą, migreną czy obciążeniami genetycznymi. MRI znajduje coraz szersze zastosowanie w ocenie drobnych zmian mikrostrukturalnych, niedokrwiennych oraz neurodegeneracyjnych – nawet przed pojawieniem się objawów klinicznych.

Wiodące trendy to:

• funkcjonalny rezonans magnetyczny (fMRI) do badania aktywności neuronów;
• dyfuzyjny rezonans magnetyczny (DTI) do obrazowania szlaków nerwowych;
• wysokopolowe systemy 3T i więcej, umożliwiające jeszcze dokładniejsze obrazowanie;
• zautomatyzowana analiza obrazów z wykorzystaniem sztucznej inteligencji (AI);
• dynamiczne badania naczyń (angiografia MRI);
• personalizacja protokołów dla pacjentów pediatrycznych oraz geriatrycznych.

Rozwój technologii MRI, zwłaszcza sekwencji DTI i fMRI, otwiera nowe możliwości w badaniach nad plastycznością mózgu i precyzyjną lokalizacją ognisk padaczkowych.

Praktyczne porady dla pacjenta poddającego się rezonansowi magnetycznemu głowy

Rezonans magnetyczny głowy – zapamiętaj najważniejsze informacje

Rezonans magnetyczny głowy jest obecnie jednym z najważniejszych elementów diagnostyki schorzeń neurologicznych. Metoda ta cechuje się wysoką czułością, bezpieczeństwem oraz zdolnością wykrywania nawet najmniejszych zmian w obrębie mózgu i struktur przyległych.

Wskazania do badania obejmują szerokie spektrum objawów – od bólów głowy po objawy otępienne i stany nagłe. Przeciwwskazania są ściśle określone i najczęściej dotyczą obecności niekompatybilnych implantów. W Polsce rośnie dostępność MRI, ale ustawiczne zwiększanie liczby aparatów i skracanie kolejek pozostają wyzwaniem dla systemu ochrony zdrowia. Rozwój nowych technologii oraz automatyzacja interpretacji wyników mają szansę jeszcze bardziej usprawnić codzienną praktykę kliniczną i zwiększyć szanse na szybką, skuteczną pomoc dla pacjentów.

Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady medycznej. Diagnozę i leczenie zawsze powinien prowadzić wykwalifikowany specjalista.

Bibliografia

• Główny Urząd Statystyczny. Mały Rocznik Statystyczny Polski 2024. Dostęp online: https://stat.gov.pl