Krztusiec (koklusz). Czym jest? Objawy, przyczyny i leczenie

Krztusiec, czyli inaczej koklusz, to choroba zakaźna, u której podłożem jest zarażenie się bakteriami. Krztusiec może atakować zarówno dzieci, jak i dorosłych. W wielu przypadkach przybiera postać przewlekłego zapalenia oskrzeli, a najbardziej charakterystycznym objawem są napady bardzo dławiącego i silnego kaszlu. W jaki sposób objawia się krztusiec i w jaki sposób można go wyleczyć? 

Czym jest krztusiec? 

Krztusiec (koklusz lub bakteryjne zapalenie tchawicy i oskrzeli) to ostra choroba zakaźna dróg oddechowych, do której dochodzi przez bakterie. Wywołuje go dokładnie pałeczka krztuśca i jest bardzo niebezpieczna, ponieważ wydziela toksynę krztuścową. To z kolei powoduje leukocytozę z limfocytozą, a to prowadzi do hamowania makrofagów i limfocytów, które podążają do ognisk zapalnych. Oznacza to, że organizm nie jest w stanie sam poradzić sobie z pałeczkami krztuśca, a to prowadzi do problemów z drogami oddechowymi, a w konsekwencji – mamy do czynienia z naprawdę ciężkimi napadami kaszlu. Koklusz jest chorobą, którą można zarazić się wielokrotnie w ciągu życia – szczególnie niebezpieczna może jednak być dla małych dzieci i noworodków. 

Objawy krztuśca 

Przede wszystkim najbardziej charakterystycznym objawem krztuśca jest bardzo silny, napadowy i przewlekły kaszel. Wielu osobom świst, jaki towarzyszy osobie chorej na krztusiec, przypomina pianie. Z powodu bardzo mocnego kaszlu może dochodzić do wymiotów. Każdy wzmożony ruch, wysiłek fizyczny czy inne, małe czynności, mogą prowadzić do napadu kaszlu. Niekiedy podczas choroby pojawia się odkrztuszanie lepkiej i gęstej wydzieliny. Czasami dodatkowym objawem kokluszu są wylewy krwi widoczne na spojówkach albo na twarzy, a także obrzęki twarzy i oczu. Wszystko dlatego, że krztusiec jest bardzo dużym wysiłkiem – przede wszystkim dla dzieci, ale również dla osób dorosłych. 

Przebieg krztuśca 

Przebieg kokluszu można podzielić na trzy fazy. Zazwyczaj wylęganie się krztuśca to od 7 do 10 dni, ale w skrajnych przypadkach może trwać nawet do 3 tygodni. Zazwyczaj koklusz trwa około 3 miesiące, zanim kaszel całkowicie minie. A jak dokładnie wygląda przebieg krztuśca? 

1.    Nieżytowa faza krztuśca – podobne do przeziębienia z objawami takimi jak katar, kaszel i stany podgorączkowe. Powyższe objawy trwają około tygodnia 
2.    Faza napadów kaszlu – może trwać pomiędzy 2 do 4 tygodni. Zazwyczaj występują tutaj napady duszności, łzawienie oczu, a nawet bezdech. Szczególnie niebezpieczny moment w przypadku małych dzieci. W dorosłych z kolei może występować jedynie przewlekły i suchy kaszel, który potrafi się mocno nasilać. 
3.    Faza zdrowienia – tutaj powoli zmniejsza się częstotliwość kasłania oraz natężenie napadów kaszlu. Mimo wszystko, co jakiś czas, szczególnie nocą, kaszel może się nasilać. 

Jak leczyć krztusiec?

Przede wszystkim – z każdymi objawami powinniśmy zgłosić się do lekarza. Leczenie krztuśca polega głównie na antybiotykoterapii, bo tylko ona może pomóc z wyleczeniem bakterii. Dodatkowo lekarz może zalecić stosowanie preparatów, które mogłyby łagodzić albo hamować kaszel. W wielu przypadkach może okazać się niezbędne zażywanie farmaceutyków, które miałyby zmniejszać wymioty. Jeśli dochodzi do antybiotykoterapii w leczeniu krztuśca, może okazać się konieczne wprowadzenie probiotyków, które mogłyby osłonić nasz żołądek.

Warto pamiętać, że na krztusiec dostępne są szczepionki ochronne. Obecnie podaje się je w jednym wstrzyknięciu i takie szczepienie chroni nie tylko przed krztuścem, ale również przed błonicą i tężcem. 

Nieleczony koklusz – co może grozić choremu? 

Jeśli nie będziemy szybko reagować w przypadku kaszlu – możemy dorobić się zapalenia płuc, a stan ten, szczególnie dla małych dzieci, może być naprawdę opłakany w skutkach. Po przebytym krztuścu może pojawić się również szereg innych chorób np. zapalenie oskrzeli czy ucha środkowego, ale może dojść również do uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Częste napady kaszlu mogą z kolei doprowadzić do sinicy, drgawek czy niedotlenienia mózgu – jeśli choroba dotyka niemowlęta. Krztusiec, który występuje u niemowląt i małych dzieci, jest wskazaniem do natychmiastowej hospitalizacji. 

-
Autor: P.S.

Przy współudziale lekarza: Zbigniew Bułat