Tamponada serca. Przyczyny oraz objawy

Tamponada to stan patologiczny, który ma miejsce w obrębie mięśnia sercowego. Polega to na wypełnieniu się jamy osierdziowej płynem mającym charakter przesięku lub wysięku. Tamponada bardzo często jest następstwem zawału i prowadzić może do wstrząsu kardiogennego, podczas którego maleje tzw. objętość minutowa serca. Czym dokładnie jest tamponada serca? W jaki sposób się objawia i jakie są jej przyczyny? Jak rozpoznać tamponadę serca? Kto powinien udzielić pomocy w przypadku wystąpienia tamponady? 

Czym jest tamponada serca? 

Przede wszystkim – tamponada to stan zagrożenia życia. Jeśli objawy tamponady serca nie zostaną na czas rozpoznane, wtedy też może dojść do zatrzymania akcji serca oraz śmierci. A czym dokładnie jest? Tamponada serca to stan, w którego przebiegu w osierdziu dochodzi do gromadzenia się płynu wysiękowego lub krwi. W konsekwencji prowadzi to do znacznego wzrostu ciśnienia w worku osierdziowym. Właśnie wtedy do serca nie napływa wystarczająca ilość krwi, a to z kolei prowadzi do tego, że mniejsza jej ilość wypływa z serca do naczyń zaopatrujących narządy w tlen. Wyróżnia się dwa rodzaje tamponady serca: ostrą oraz podostrą. Pierwsza charakteryzuje się tym, że do wzrostu ciśnienia dochodzi w kilka minut, a druga – że płyn gromadzi się w worku osierdziowym nawet do kilkudziesięciu godzin. 

Przyczyny tamponady serca 

Najczęściej tamponada serca jest wynikiem urazu klatki piersiowej – często w wyniku tak skrajnych sytuacji jak postrzał, dźgnięcie nożem czy poważny wypadek samochodowy. Z kolei przyczyną podostrej tamponady serca może być również choroba nowotworowa. Nie jest to jednak koniec listy przyczyn. Do tamponady serca może również dojść w przypadku takich chorób i schorzeń jak: 

1.    Choroba układowa tkanki łącznej 
2.    Zapalenie osierdzia
3.    Zawał
4.    Pęknięcie tętniaka aorty
5.    Niewydolność nerek
6.    Niewydolność wątroby 
7.    Powikłanie po zabiegu kardiochirurgicznym 

Jakie są objawy tamponady serca? 

Jest szereg objawów, które mogą wskazywać na wystąpienie tamponady serca. Zalicza się do tego: 

1.    Duszności 
2.    Bóle w klatce piersiowej 
3.    Zmniejszona tolerancja na wysiłek 
4.    Utrudnione połykanie
5.    Niskie ciśnienie krwi
6.    Przyspieszone bicie serca 
7.    Poszerzenie żył szyjnych 
8.    Kaszel 
9.    Ciche tony serca 
10.    Zimna i blada skóra 
11.    Omdlenia 
12.    Utraty przytomności 

Diagnozowanie tamponady serca 

W celu rozpoznania tamponady serca wykonuje się badanie inwazyjne, którego celem jest zmierzenie ciśnienia wewnątrzosierdziowego i ciśnień napełniania w obrębie lewych oraz prawych jam serca. Następnie konieczna jest szybka interwencja lekarska – im szybsza, tym lepsza. 

Jak wygląda pierwsza pomoc w przypadku tamponady serca? 

Tak naprawdę pierwszej pomocy w przypadku wystąpienia tamponady serca może udzielić jedynie lekarz. Dolegliwość ta polega na usuwaniu płynu z worka osierdziowego. Cała ta procedura, którą nazywa się perikardiocentezą, jest wykonywana przy użyciu specjalnego urządzenia, które nazywa się ultrasonografem. Jeśli to działanie jest niewystarczające – tamponadę serca należy wyleczyć operacyjnie. 

Co istotne – w żaden sposób nie można przygotować się na wystąpienie tamponady serca. Jeśli jednak zauważamy u kogoś niepokojące objawy to należy niezwłocznie wezwać karetkę pogotowia, ponieważ w tym przypadku naprawdę liczy się czas otrzymania pomocy. 

-
Autor: S.L.

Przy współudziale lekarza: Anna Klicka-Jóźwik