Odra. Opis choroby. Objawy oraz przyczyny

Odra to choroba wywoływana przez wirusy, która charakteryzuje się wysypką oraz bardzo wysoką gorączką. Źródłem zakażenia jest chory człowiek, a sama choroba rozprzestrzenia się dosyć szybko i to wszystko drogą kropelkową. Odrą może zarazić się każdy, kto nie miał wcześniej odry, a także nie był na nią zaszczepiony. W jaki sposób można odróżnić odrę od innego rodzaju chorób wirusowych, a także jak przebiega jej leczenie? 

Czym jest odra? 

Odra jest chorobą zakaźną, która wywoływana jest przez wirusa odry, który z kolei należy do rodziny paramyksowirusów. Choroba jest dość charakterystyczna i do jej objawów należą wysoka gorączka, infekcje górnych dwór oddechowych oraz grubo plamista wysypka skórna. Dzięki powszechnym szczepieniom ta choroba występuje znacznie rzadziej, ale nie oznacza to, że nikt na nią nie choruje. Coraz więcej jest udokumentowanych przypadków odry ze względu na szersze ruchy antyszczepionkowe, dlatego lekarze co i rusz apelują o to, aby szczepić swoje dzieci. Odra może być groźna, szczególnie dla małych dzieci i osób starszych – warto więc o nich pomyśleć.  
Wirus odry przenosi się drogą kropelkową i cechuje się bardzo wysoką zakaźnością. Okres wylęgania się choroby to od około 9 do 11 dni. Osoba chora jest zaś zakaźna dla otoczenia nawet do 5 dni przed wystąpieniem wysypki i przez pierwsze 3 dni, kiedy na jej skórze pojawiają się charakterystyczne plamy. Przechorowanie odry pozostawia trwałą odporność, już na całe życie, w kwestii kolejnego zarażenia. 

Przyczyny odry

Jak już wspomnieliśmy – do zarażenia dochodzi drogą kropelkową. Wystarczy krótka rozmowa z kimś, kto ma wirusa odry, aby samemu niebawem musieć zmagać się z tym problemem. Wirus odry cechuje się w dodatku bardzo wysoką zakaźnością, dlatego jego rozprzestrzenianie jest bardzo szybkie. 

Objawy odry 

Zakażenie praktycznie nigdy nie przebiega bezobjawowo. Najczęściej choroba ma swoje etapy: etap wylęgania się, zwiastunowy, wysypkowy oraz zdrowienia. Większość objawów pojawia się w tym drugim etapie i powinny zaalarmować, szczególnie jeśli obserwujemy te problemy u swojego dziecka: 

1.    Bardzo wysoka gorączka, która bardzo długo się utrzymuje 
2.    Suchy kaszel 
3.    Zapalenie spojówek i światłowstręt 
4.    Katar

W tym etapie pojawiają się również kropki, czyli inaczej plamki Koplika, które są szarobiałe i mogą pojawić się na błonie śluzowej policzków, a w dodatku są jednym z najmocniej charakterystycznych objawów przy odrze. Później pojawia się już wysypka właściwa, która może zająć niemalże całe ciało. Przyjmuje kolor ciemnoczerwony, a niekiedy nawet fioletowy. Średnica tych zmian może sięgać nawet do jednego centymetra (to powoduje, że czasami niektóre zmiany się ze sobą zlewają). Grudki zazwyczaj znikają po około 7 dniach, ale pozostawiają po sobie przebarwienia, a naskórek może się delikatnie złuszczać. 

Diagnozowanie odry

Ponieważ odra przypomina bardzo inne choroby, które przebiegają z wysypką, najważniejsze będzie pobranie materiału w celu wykonania badań wirusologicznych. To pozwoli jednoznacznie stwierdzić, czy problemem jest odra, czy jednak na przykład różyczka albo szkarlatyna. Te badania są bardzo ważne również z powodu prowadzenia nadzoru epidemiologicznego i realizację programu eliminacji odry. 

Leczenie odry

W odrze nie stosuje się leczenia przyczynowego, a jedynie objawowe. Oznacza to tyle, że jeśli pacjent ma katar – podajemy leki na katar. Jeśli ma problemy z gardłem – podajemy leki na gardło. Ważne jest, aby chory nie wychodził z domu do 4 dni od momentu pojawienia się u niego wysypki. Podczas leczenia odry zaleca się również pacjentom, aby odpoczywali, dużo pili, a w razie potrzeby przyjmowali również leki przeciwgorączkowe oraz przeciwkaszlowe. 
Ponieważ jednym z bardziej dokuczliwych objawów jest światłowstręt, to dobrze byłoby, gdyby pacjent pozostawał w pomieszczeniu zaciemnionym, aby odczuwał komfort.
Co istotne – nie powinno się używać aspiryny w przypadku leczenia odry, szczególnie u dzieci, ponieważ może dojść do poważnych powikłań! 

Powikłania po odrze 

Powikłania w przebiegu odry mogą się zdarzyć i szacuje się, że dotyka to około 30% osób zakażonych. Szczególnie często powikłania zdarzają się u dzieci bardzo małych, z wadami rozwojowymi, chorobami przewlekłymi czy u osób z niedoborami odporności. Najczęściej pojawiające się powikłania odry to między innymi: 

1.    Zapalenie ucha środkowego 
2.    Zapalenie rogówki 
3.    Zapalenie krtani 
4.    Zapalenie oskrzeli 
5.    Zapalenie płuc 

Zdarzają się jednak znacznie poważniejsze powikłania, takie jak kłębuszkowe zapalenie nerek czy zapalenie mózgu. W skrajnych przypadkach może dojść do zgonu. 

Zapobieganie zarażeniu odrą 

Jak widać – z odrą nie ma żartów. Najskuteczniejszą metodą zapobiegania zarażeniu i rozprzestrzenianiu się wirusa odry jest po prostu szczepienie. W Polsce są one obowiązkowe i przewiduje się podawanie dwóch dawek szczepionki skojarzonej przeciwko odrze, śwince i różyczce. Szczepionka jest bezpieczna i ma bardzo wysoką skuteczność. Podanie dwóch dawek szczepionki zapewnia tym samym odporność na wirusa na całe życie. 

-
Autor: P.S.

Przy współudziale lekarza: Ilona Walicka