Kompulsywne jedzenie. Co to znaczy? Opis zaburzenia.

Zespół kompulsywnego objadania się to jedno z zaburzeń odżywiania. W latach 50. XX wieku został wyodrębniony jako osobna jednostka. Istotą tego zaburzenia jest brak kontroli nad jakością, ale przede wszystkim ilością jedzenia, które przyjmujemy w ciągu dnia. Wszystko to bez dodatkowych zachowań tzw. kompensacyjnych, takich jak prowokowanie wymiotów, co jest charakterystyczne przy zaburzeniu, jakim jest bulimia. Badania statystyczne wykazują, że około 21% może być dotkniętych tym rodzajem zaburzeń. Co wiemy o tym problemie i jakie są tego objawy, a także przyczyny? W jaki sposób można wyleczyć zespół kompulsywnego jedzenia? 

Zespół kompulsywnego jedzenia – co to jest? 

Spożywanie posiłku aktywuje w mózgu układ dopaminergiczny, czyli mówiąc prościej – oddziałuje na układ nagrody. Różne rodzaje pożywienia mogą również stymulować inne ośrodki w mózgu, na przykład słodkie jedzenie odpowiada za produkcję hormonu szczęścia. Około 21% całej populacji sięga po jedzenie w sposób kompulsywny, czyli kompletnie ignorując jakość oraz ilość tego, co spożywa. Charakterystyczne jest również to, że nie występują w tym przypadku żadne zachowania kompensacyjne, takie jak oczyszczanie jelit czy wymiotowanie po posiłku. Jedzenie używane jest do poprawy nastroju, poczucia bezpieczeństwa czy rozładowania napięcia – mówiąc krótko, w przypadku osób z zaburzeniem, polegającym na kompulsywnym jedzeniu, pożywienie ma za zadanie zaspokajać nie tylko głód, ale przede wszystkim ma redukować stres oraz zaspokajać potrzeby emocjonalne różnego rodzaju. 
Z angielskiego to zaburzenie nazywa się binge eating disorder, często opisywane skrótem – BED. 

Przyczyny kompulsywnego jedzenia 

Jak w wielu przypadkach chorób o podłożu psychologicznym, tak również kompulsywne jedzenie nie ma do końca określonych przyczyn. Wiadomo jednak, że na wystąpienie tego zaburzenia składa się wiele różnych czynników, takich jak:

1.    Zbyt restrykcyjna dieta 
2.    Nieregularne jedzenie, co skutkuje głodem a w efekcie prowadzi do napadowego jedzenia 
3.    Zbyt wysoka aktywność fizyczna 
4.    Nierealne postrzeganie sylwetki 
5.    Zły nastrój i ospałość 
6.    Niskie poczucie kontroli nad jedzeniem i silny apetyt na słodycze 
7.    Niezadowolenie z własnego ciała 
8.    Depresja 
9.    Uszkodzenie ośrodka sytości 
10.    Zaburzenia neurochemiczne np. zbyt duża produkcja kortyzolu, czyli hormonu stresu 
11.    Nadużywanie substancji psychoaktywnych

Często powodem kompulsywnego jedzenia mogą być również problemy emocjonalne, problemy w domu czy relacyjne. Powodem często jest także niskie poczucie własnej wartości. Jedzenie ma być rekompensatą za trudności w różnych sferach życia. 

Objawy kompulsywnego objadania się 

Jak już kilkukrotnie wspomnieliśmy, kompulsywne objadanie się charakteryzuje się spożywaniem dużych ilości jedzenia, bez żadnej kontroli – zarówno nad jego jakością, jak i samym faktem, że w ogóle spożywamy takie ilości. Często objawem jest wzrost masy ciała oraz choroby towarzyszące temu stanowi. Zdarza się, że zaczyna to również oddziaływać na kondycję psychiczną – zmniejsza pewność siebie i zadowolenie ze swojego ciała.

Kompulsywne jedzenie – diagnoza oraz leczenie 

Osoby z zaburzeniami odżywiania powinny być pod stałą opieką lekarza, dietetyka oraz psychoterapeuty. Do problemu trzeba bowiem podejść bardzo holistycznie. Szczególnie ważne jest zaopiekowanie się osobą z otyłością, która ma zaburzenia kompulsywnego jedzenia. Często leczenie polega na zmianie diety, ułożeniu odpowiedniego planu żywienia oraz zastosowania leczenia farmaceutykami (np. lekami przeciwdepresyjnymi, jeśli mogą one pomóc rozwiązać problem). Jeśli z powodu otyłości wynikają również inne choroby, to konieczna może okazać się konsultacja z innymi lekarzami, na przykład z kardiologiem czy endokrynologiem. Ważne jest również zastosowanie psychoterapii, najlepiej w nurcie poznawczo-behawioralnym, które mają pomóc w zmianie swojego nastawienia oraz zachowania w kwestii jedzenia (i innych, pokrewnych, jeśli istnieje taka potrzeba). 

-
Autor: S.L.

Przy współudziale lekarza: Anna Klicka-Jóźwik