Depresja. Rodzaje, przyczyny, objawy. Jak pomóc osobie chorującej na depresję?

Depresja jest bardzo poważną chorobą, ale przez wielu naprawdę bagatelizowaną. W rzeczywistości każda osoba, która na nią choruje – potwornie cierpi. To czwarty najpoważniejszy problem zdrowotny na świecie, jak raportuje WHO. Każdy z nas może kiedyś zachorować na depresję. Powinniśmy wykazywać się wielką empatią w stronę osób, które mierzą się z tymi trudnymi doświadczeniami. Jak rozpoznać objawy depresji? Czy są jakieś rodzaje depresji i w jaki sposób można z niej wyjść? Warto wiedzieć te rzeczy, aby w razie potrzeby móc pomóc sobie albo swoim bliskim, gdybyśmy zauważyli u nich podobne problemy. 

Czym jest depresja?

Według WHO to depresja jest główną przyczyną niesprawności i niezdolności do pracy na świecie, a jednocześnie to najczęściej diagnozowane zaburzenie psychiczne. Szacuje się, że to właśnie problemy natury psychicznej będą chorobami cywilizacyjnymi, tuż obok np. cukrzycy czy otyłości. Kilkanaście procent dorosłych na całym świecie chociaż raz w życiu zmierzy się z depresją. Niestety, wciąż za mało się o tym mówi; za mało osób się diagnozuje i wciąż zbyt mało osób dostaje pomoc, której potrzebuje. Dlatego tak ważne, aby reagować w przypadku, kiedy widać u kogoś depresję. Aby wyciągnąć pomocną dłoń. Ale żeby pomóc – trzeba wiedzieć, w jaki sposób to zrobić, a także jakie objawy daje depresja. 

Przyczyny depresji

Do przyczyn depresji można zaliczyć: 
1.    czynniki biologiczne np. genetyczne czy zmiany neuroprzekaźników w mózgu
2.    czynniki psychologiczne np. problemy rodzinne, traumy, stresujące wydarzenia życiowe 
3.    czynniki społeczne i kulturowe – poczucie osamotnienia, problemy zawodowe, prywatne
Najczęściej depresja jest wypadkową wielu przyczyn, dlatego warto obserwować wszystkie osoby, u których nakłada się wiele stresogennych sytuacji. 

Rodzaje depresji

Występuje kilka rodzajów depresji, które mogą zostać zdiagnozowane przez lekarza specjalistę. Zalicza się do nich:
1.    depresja urojeniowa – nasilenie objawów związanych z obniżeniem własnej wartości oraz negatywnymi myślami o przyszłości 
2.    depresja agitowana – silne poczucie lęku i niepokoju
3.    depresja z zahamowaniem (osłupienie depresyjne) – osoba chorująca na ten rodzaj depresji nie odżywia się, nie nawiązuje kontaktu, nie podejmuje żadnej aktywności
4.    depresja dwubiegunowa – inaczej zwana maniakalno-depresyjną; depresja przeplata się z epizodami manii. Chory zachowuje się jak na huśtawce, podczas której z jednej strony myśli o śmierci i cierpi na zobojętnienie, a z drugiej przejawia skrajny optymizm. 
5.    depresja poschizofreniczna – objawia się jako reakcja na przebyty epizod schizofreniczny 
6.    dystymia – inaczej depresja nerwicowa, często określana jako „lekka depresja”. Przewlekłe obniżenie nastroju, które trwa co najmniej dwa lata. Osoby, które chorują na ten rodzaj depresji są smutne, zmęczone i mają wrażenie, że sobie nie radzą. Objawy jednak nie spełniają kryteriów epizodu depresyjnego. 
7.    depresja nietypowa – objawy są skrajnie różnie niż w „książkowej” depresji. Chory zazwyczaj się objada, dużo śpi i przejawia cechy skrajnie odmienne od tych, które zazwyczaj mają osoby cierpiące na depresję. 
8.    depresja sezonowa – objawia się zazwyczaj o konkretnej porze roku, charakteryzuje się obniżeniem nastroju, rozdrażnieniem i niepokojem. 
9.    depresja poporodowa – objawy tego rodzaju depresji to m.in. brak radości z przebywania z dzieckiem i problemy ze snem, a także poczucie niekompetencji. WAŻNE! objawy depresji mogą pojawić się nawet kilka miesięcy po porodzie
Każdy psychiatra, po odpowiednim wywiadzie z pacjentem, będzie potrafił określić rodzaj występującej depresji. 

Objawy depresji

Objawy depresji mogą być naprawdę bardzo różne – to szerokie spektrum. Są jednak takie symptomy, które występują częściej niż inne i które jasno wskazują na ten rodzaj zaburzenia psychicznego. Do najczęstszych objawów depresji można więc zaliczyć: 
1.    stopniowa utrata radości z życia 
2.    brak odczuwania przyjemności 
3.    zobojętnienie
4.    ograniczenie aktywności życiowej
5.    myśli depresyjne 
6.    myśli samobójcze 
7.    lęk 
8.    poczucie utraty sensu życia 
9.    zaburzenia koncentracji 
10.    problemy ze snem i/lub bezsenność 
11.    zmniejszenie albo utrata apetytu
12.    wahania nastrojów
Przede wszystkim 6 pierwszych punktów są charakterystyczne dla samej depresji. Jeśli widzimy, że ktoś ewidentnie „gaśnie” – powinniśmy zainteresować się jego stanem psychicznym. To może mu uratować życie. 

Jak zdiagnozować depresję?

Co najważniejsze – jeśli zauważamy u siebie chroniczne problemy, które częściej występują niż nie i długo się utrzymują to powinniśmy zareagować. Do poddania się badaniom w kierunku depresji powinny skłonić nas: chroniczna depresja, bóle przewlekłe, lęki, niewyjaśnione objawy somatyczne, okres poporodowy czy nadużywanie środków psychoaktywnych, a także ciężkie i stresujące sytuacje życiowe.
Wbrew przekonaniu – depresję może stwierdzić nie tylko psychiatra. Również lekarz pierwszego kontaktu będzie w stanie zasugerować problemy tej natury. W toku badania lekarz przeprowadzi odpowiedni wywiad, który pomoże mu postawić diagnozę o depresji. Ważne jest również jednocześnie zdiagnozowanie ewentualnych innych, współistniejących, zaburzeń psychicznych. Dlatego ważne jest, aby jednak, mimo wszystko, odbywać tę diagnozę pod okiem specjalisty od zaburzeń psychicznych, czyli u psychiatry. 

Leczenie depresji

Kiedy lekarz postawi diagnozę o tym, że pacjent zmaga się z depresją – zaleci odpowiednie leczenie. Kluczem w przypadku depresji są leki oraz psychoterapia. Leki pozwolą na powrót do normalnego funkcjonowania, ale tylko terapia pozwoli te zmiany wprowadzić na stałe. Leki przeciwdepresyjne nie uzależniają i mają wysoką skuteczność. Powinna być to jednak decyzja zarówno lekarza, jak i pacjenta. Każde lekarstwo jest ustalane indywidualnie – w zależności od objawów, a także ogólnego stanu zdrowia pacjenta.
Wspierającymi elementami depresji mogą być aktywność fizyczna i odpowiednia dieta. Nie zawsze jednak chorzy mają siłę, aby wprowadzać tak wiele zmian do swojego życia. Najważniejsze jest więc, aby skupić się na terapii i przyjmowaniu leków. 

W jaki sposób pomóc komuś, kto choruje na depresję?

Jeśli jesteście w otoczeniu osoby, która choruje na depresję – możecie jej pomóc. Przede wszystkim chorzy potrzebują wsparcia. Warto namówić osobę, u której zauważamy powyższe objawy, żeby skorzystała z pomocy specjalisty. Wtedy naprawdę można spróbować wyleczyć tę chorobę. Trzeba uważać, co mówimy do osoby z depresją – musi jednak ona wiedzieć, że jesteśmy blisko i że ją wspieramy. Nie możemy go zmuszać do tego, czego nie chce i wymagać natychmiastowej poprawy jej stanu. Musimy być cierpliwi i absolutnie nie wolno nam bagatelizować jej uczuć, odczuć, a także wszelkich niepokojących sygnałów. Trzeba być wsparciem. Właśnie tego najbardziej potrzebuje osoba w depresji.

Przy współudziale lekarza: Zbigniew Bułat