Astma alergiczna – wszystko, co musisz wiedzieć o tej przewlekłej chorobie

Wybierz usługę

Astma alergiczna (allergic asthma, łac. asthma allergicum) jest najczęstszą postacią astmy, szczególnie u dzieci i młodzieży. To przewlekła choroba zapalna dolnych dróg oddechowych, wywoływana przez nadmierną odpowiedź immunologiczną na alergeny wziewne, takie jak pyłki roślin, roztocza kurzu domowego czy sierść zwierząt.

W klasyfikacji ICD-11 astma alergiczna otrzymała kod CA23.0, a w ICD-10 – J45.0. Choroba ta jest szeroko rozpoznawana jako extrinsic asthma, atopic asthma lub allergen-induced asthma.

Historia i epidemiologia – astma na przestrzeni lat

Astma jest chorobą znaną od wieków, choć jej alergiczna postać została lepiej zrozumiana dopiero w XX wieku, wraz z rozwojem wiedzy o układzie odpornościowym. W Polsce statystyki pokazują, że na astmę choruje około 5-10% dzieci i 5-7% dorosłych, przy czym kobiety stanowią większy odsetek chorych (63% w porównaniu do 37% mężczyzn). Według danych Narodowego Funduszu Zdrowia z 2019 roku, z astmą żyło w Polsce 2,2 miliona osób, ale eksperci szacują, że rzeczywista liczba może sięgać nawet 4 milionów, co wskazuje na problem niedorozpoznania.

Badania epidemiologiczne, takie jak ECAP (Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce), ujawniają, że jedynie 30% osób z objawami astmy miało wcześniej postawioną diagnozę, co oznacza, że aż 70% pacjentów pozostaje bez odpowiedniej opieki medycznej. To alarmujące dane, które pokazują, jak wiele pozostaje do zrobienia w zakresie edukacji i wczesnego rozpoznania.

Epidemiologia i znaczenie społeczne

Według Europejskiej Akademii Alergologii i Immunologii Klinicznej (EAACI), ponad 150 milionów Europejczyków cierpi na przewlekłe choroby alergiczne, a do 2025 roku nawet połowa populacji UE może być dotknięta jakąś formą alergii. Astma alergiczna stanowi znaczącą część tej grupy, a jej częstość rośnie wraz z urbanizacją, zanieczyszczeniem powietrza oraz zmianami klimatycznymi.

Wskaźnik	Europa (2024)	Polska (szacunki)
Liczba osób z alergią	>150 mln	9-10 mln
Liczba osób z astmą	30-40 mln	4 mln
Niedorozpoznanie astmy	do 50%	do 70%

Objawy i przebieg choroby

Astma alergiczna objawia się napadową dusznością, świszczącym oddechem, suchym kaszlem (szczególnie nocą i nad ranem) oraz uczuciem ucisku w klatce piersiowej. Objawy nasilają się po kontakcie z alergenami, a także pod wpływem infekcji wirusowych, wysiłku fizycznego czy ekspozycji na zimne powietrze.

Typowe objawy:

• Napadowa duszność
• Świszczący oddech
• Suchy, przewlekły kaszel
• Uczucie ucisku w klatce piersiowej

Objawy mogą mieć różne nasilenie – od łagodnych po ciężkie, prowadzące do zaostrzeń wymagających interwencji medycznej.

Przyczyny i mechanizmy immunologiczne

Podstawą rozwoju astmy alergicznej jest nadmierna aktywacja limfocytów Th2 pod wpływem kontaktu z alergenem. Efektem jest przewlekły stan zapalny, naciek eozynofilowy i nadreaktywność oskrzeli. Najczęstsze alergeny to roztocza kurzu, pyłki traw, sierść zwierząt i pleśnie.

Nowe badania (MedUni Vienna, 2025) wykazały, że kluczową rolę odgrywają tzw. patogenne limfocyty Th2 oraz ich podtypy, które mogą utrzymywać stan zapalny nawet bez ciągłego kontaktu z alergenem. Zrozumienie tych mechanizmów otwiera drogę do nowych, celowanych terapii.

Diagnostyka

Rozpoznanie astmy alergicznej opiera się na:

• Szczegółowym wywiadzie lekarskim (objawy, czynniki wyzwalające, wywiad rodzinny),
• Badaniu spirometrycznym (ocena obturacji dróg oddechowych),
• Testach alergicznych (skórnych lub z krwi – IgE),
• Badaniach obrazowych i ocenie eozynofilii w plwocinie.

Wczesna i precyzyjna diagnostyka jest niezbędna dla skutecznego leczenia i zapobiegania powikłaniom.

Leczenie – standardy i nowe kierunki

Podstawowe zasady terapii astmy alergicznej:

• Unikanie ekspozycji na alergeny (np. oczyszczacze powietrza, regularne sprzątanie),
• Leczenie farmakologiczne: Glikokortykosteroidy wziewne (ICS) – podstawowy lek przeciwzapalny,  Beta2-mimetyki wziewne (krótko- i długodziałające) – rozszerzające oskrzela, Leki antyleukotrienowe – blokujące szlaki zapalne, szczególnie przy współistnieniu alergicznego nieżytu nosa,
• Immunoterapia swoista (odczulanie) – szczególnie skuteczna u dzieci i młodzieży.,
• Nowoczesne terapie biologiczne (przeciwciała monoklonalne przeciwko IgE, IL-5, IL-4/13, TSLP) – stosowane w ciężkich, opornych na leczenie przypadkach.

Nowe trendy i badania

Obecnie trwają badania nad nowymi cząsteczkami i terapiami, m.in. inhibitorami OX40L, CD30L czy kinazy Brutona (BTK), które mogą przynieść przełom w leczeniu ciężkich postaci astmy alergicznej. Rozwijane są także terapie biologiczne o przedłużonym działaniu oraz terapie skojarzone, które pozwolą lepiej personalizować leczenie.

Zmiany klimatyczne prowadzą do wydłużenia sezonów pylenia, zwiększenia ilości i siły alergenów, co przekłada się na wzrost liczby zaostrzeń astmy alergicznej.

Prognozy na przyszłość

W najbliższych latach przewiduje się dalszy wzrost zachorowań na astmę alergiczną w Europie, szczególnie w miastach i regionach o wysokim zanieczyszczeniu powietrza. Kluczowe wyzwania to:

• Wczesna diagnostyka i edukacja społeczeństwa,
• Rozwój terapii spersonalizowanych,
• Zwiększenie dostępności nowoczesnych leków biologicznych,
• Działania na rzecz poprawy jakości powietrza i ograniczenia czynników środowiskowych.

Podsumowanie

Astma alergiczna jest przewlekłą chorobą wymagającą kompleksowego podejścia diagnostycznego i terapeutycznego. Dzięki postępowi naukowemu i wdrażaniu nowych terapii, rokowanie dla pacjentów systematycznie się poprawia. Kluczowe jest jednak wczesne rozpoznanie, edukacja oraz ścisła współpraca z lekarzem.

 

Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady medycznej. Diagnozę i leczenie astmy alergicznej zawsze powinien prowadzić wykwalifikowany specjalista.

 

Bibliografia:

1. Pacjent.gov.pl. (2024). Alergia i astma – nie lekceważ objawów (Allergy and Asthma – Do Not Ignore the Symptoms). Dostęp online: https://pacjent.gov.pl/
2. Remedium. (2025). Astma oskrzelowa w głównej mierze z przyczyn alergicznych – ICD-10 (Bronchial Asthma Mainly of Allergic Origin – ICD-10). Dostęp online: https://remedium.md/
3. Wikipedia. (2025). Astma oskrzelowa (Bronchial Asthma). Dostęp online: https://pl.wikipedia.org/
4. Medycyna Praktyczna. (2023). Epidemiologia – Mali astmatycy w Polsce i na świecie (Epidemiology – Young Asthmatics in Poland and Worldwide). Dostęp online: https://www.mp.pl/
5. European Academy of Allergy and Clinical Immunology (EAACI). (2024). EAACI Advocacy Manifesto: Allergy and Asthma – Policy Recommendations for Europe. Dostęp online: https://eaaci.org/
6. Sastre, J., et al. (2024). Advances in the management of allergic asthma: New therapies and future directions. Allergy, 79(5), 1123–1138. Dostęp online: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/

Przy współudziale lekarza: Piotr Czemerynski