Kalendarz pylenia - czyli co pyli w poszczególnych miesiącach?

Wybierz usługę

Recepta

Kontynuacja lub nowy lek

od 59 zł

Wybieram

Kichanie, łzawienie oczu, swędzenie nosa i gardła – to tylko niektóre z objawów, które dotykają osoby uczulone na pyłki roślin. Dla alergików kalendarz pylenia to nie tylko zbiór dat, ale prawdziwa mapa nawigacyjna, która pomaga przygotować się na trudne okresy i złagodzić dokuczliwe symptomy. W Polsce z alergią zmaga się około 40% społeczeństwa, a liczba ta stale rośnie. Sprawdź, co pyli w poszczególnych miesiącach i jak przygotować się na sezon pylenia.

Czym jest alergia pyłkowa?

Alergia pyłkowa, znana również jako pyłkowica (ang. Pollen allergy, łac. Pollinosis), to nadwrażliwość układu immunologicznego na białka zawarte w pyłkach roślin. W klasyfikacji chorób ICD-11 oznaczona jest kodem CA08.0 (Allergic rhinitis due to pollen), a w ICD-10 jako J30.1. Dotyczy ona około 15-20% populacji Polski, a liczba chorych systematycznie wzrasta.

Jak wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Piotr Kuna z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi: "Alergia pyłkowa to nie tylko sezonowa dolegliwość, ale poważny problem zdrowotny, który może prowadzić do rozwoju astmy oskrzelowej. W ostatniej dekadzie obserwujemy przesunięcie okresów pylenia z powodu zmian klimatycznych, co sprawia, że sezon alergiczny wydłuża się, a objawy mogą być bardziej nasilone."

Objawy alergii pyłkowej

Reakcja alergiczna na pyłki roślin może objawiać się na różne sposoby. W tabeli znajdziesz popularne objawy alergii pyłkowej.

Nasilenie objawów zależy od stężenia pyłków w powietrzu, indywidualnej wrażliwości oraz warunków atmosferycznych. Suche, ciepłe i wietrzne dni sprzyjają wysokiemu stężeniu pyłków, co może nasilać dolegliwości alergiczne.

Kalendarz pylenia roślin w Polsce

Kalendarz pylenia to narzędzie, które pozwala przewidzieć, kiedy poszczególne rośliny będą pylić. Dzięki niemu alergicy mogą lepiej przygotować się na trudne okresy i odpowiednio dostosować leczenie. Poniżej przedstawiamy szczegółowy kalendarz pylenia dla Polski z podziałem na miesiące.

Legenda: ● - niskie stężenie, ●● - średnie stężenie, ●●● - wysokie stężenie

Według danych Ośrodka Badania Alergenów Środowiskowych, stężenie pyłków brzozy w kwietniu może osiągać nawet 5000 ziaren/m³ powietrza – to jak łyżeczka maku rozsiana na boisku piłkarskim, a mimo to wystarczająca, by wywołać silne objawy alergiczne u osób uczulonych.

Co pyli w poszczególnych miesiącach?

Styczeń - Marzec

Sezon pylenia rozpoczyna leszczyna, która może zacząć pylić już w styczniu, szczególnie podczas łagodnych zim. W lutym dołącza do niej olsza, której pyłki są silnymi alergenami. W marcu zaczyna pylić topola i wierzba, a pod koniec miesiąca - brzoza, jeden z najsilniejszych alergenów w Polsce.

Kwiecień - Czerwiec

Kwiecień to miesiąc intensywnego pylenia brzozy, dębu i jesionu. W maju rozpoczyna się pylenie traw, które osiąga szczyt w czerwcu. To najtrudniejszy okres dla alergików, gdyż trawy są najczęstszą przyczyną alergii pyłkowej w Polsce. W czerwcu pylą również babka, szczaw i pokrzywa.

Lipiec - Październik

W lipcu nadal pylą trawy, a dołącza do nich bylica. Sierpień to szczyt pylenia bylicy i początek pylenia ambrozji - rośliny o wyjątkowo silnych właściwościach alergizujących. Wrzesień i październik to końcówka sezonu pylenia, choć ambrozja może pylić nawet do końca października.

Dr Ewa Majkowska-Wojciechowska z Kliniki Immunologii, Reumatologii i Alergii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi podkreśla: "Zmiany klimatyczne powodują, że sezon pylenia wydłuża się. Obserwujemy wcześniejszy początek pylenia leszczyny i olszy, nawet w styczniu, oraz dłuższe utrzymywanie się pyłków jesienią. To sprawia, że alergicy mają coraz krótsze okresy bez objawów."

Kalendarz pylenia drzew

Drzewa są pierwszymi roślinami, które rozpoczynają sezon pylenia w Polsce. Ich pyłki mogą powodować silne reakcje alergiczne, szczególnie w przypadku brzozy, olszy i leszczyny.

1. Leszczyna (Corylus)

Okres pylenia: styczeń-marzec

Szczyt pylenia: luty

Potencjał alergizujący: bardzo wysoki

Leszczyna rozpoczyna sezon pylenia jako jedna z pierwszych roślin. Podczas łagodnych zim może zacząć pylić już w styczniu.

2. Olsza (Alnus)

Okres pylenia: luty-kwiecień

Szczyt pylenia: marzec

Potencjał alergizujący: bardzo wysoki

Pyłki olszy mogą wywoływać reakcje krzyżowe z pyłkami brzozy i leszczyny ze względu na podobieństwo białek alergennych.

3. Brzoza (Betula)

Okres pylenia: marzec-maj

Szczyt pylenia: kwiecień

Potencjał alergizujący: bardzo wysoki

Brzoza jest jednym z najsilniejszych alergenów w Polsce. Jedno drzewo może wyprodukować nawet 5 milionów ziaren pyłku.

Według badań Europejskiego Centrum Badań nad Alergią (ECAP), aż 15% Polaków jest uczulonych na pyłki drzew, przy czym najczęściej występuje alergia na pyłki brzozy.

Kalendarz pylenia traw

Trawy są najczęstszą przyczyną alergii pyłkowej w Polsce. Ich pylenie trwa od kwietnia do września, z największym nasileniem w czerwcu i lipcu.

W Polsce występuje około 200 gatunków traw, a większość z nich ma podobne właściwości alergizujące. Do najczęściej uczulających należą:

• tymotka łąkowa (Phleum pratense);
• kupkówka pospolita (Dactylis glomerata);
• wiechlina łąkowa (Poa pratensis);
• życica trwała (Lolium perenne);
• kostrzewa łąkowa (Festuca pratensis).

Prof. Jerzy Kruszewski, Kierownik Kliniki Chorób Infekcyjnych i Alergologii WIM w Warszawie, zauważa: "Alergia na pyłki traw dotyka około 20% populacji Polski. Ze względu na długi okres pylenia traw, osoby uczulone mogą odczuwać objawy przez kilka miesięcy, co znacząco wpływa na jakość życia."

Kalendarz pylenia chwastów

Chwasty pylą głównie w drugiej połowie lata i wczesną jesienią. Do najważniejszych alergenów z tej grupy należą bylica i ambrozja.

1. Bylica (Artemisia)

Okres pylenia: lipiec-wrzesień

Szczyt pylenia: sierpień

Potencjał alergizujący: bardzo wysoki

Bylica jest trzecim najczęstszym alergenem w Polsce, po trawach i brzozie. Osoby uczulone na bylicę mogą również reagować na niektóre produkty spożywcze, takie jak seler, marchew czy przyprawy (reakcja krzyżowa).

2. Ambrozja (Ambrosia)

Okres pylenia: sierpień-październik

Szczyt pylenia: wrzesień

Potencjał alergizujący: bardzo wysoki

Ambrozja ma wyjątkowo silne właściwości alergizujące. Jeden kwiat może wyprodukować do miliarda ziaren pyłku w sezonie. W Polsce występuje głównie na południu i wschodzie kraju.

Inne chwasty o potencjale alergizującym to:

• Pokrzywa (Urtica) - pylenie: maj-wrzesień.
• Szczaw (Rumex) - pylenie: maj-wrzesień.
• Babka (Plantago) - pylenie: maj-wrzesień.
• Komosa (Chenopodium) - pylenie: czerwiec-wrzesień.

Różnice regionalne w pyleniu roślin

Kalendarz pylenia może różnić się w zależności od regionu Polski. Generalnie pylenie rozpoczyna się wcześniej na zachodzie i południu kraju, a później na północy i wschodzie.

Dr Piotr Rapiejko z Ośrodka Badania Alergenów Środowiskowych wyjaśnia: "Różnice w terminach pylenia między regionami Polski mogą wynosić nawet do 2 tygodni. Dlatego lokalne kalendarze pylenia są znacznie bardziej przydatne dla alergików niż ogólnokrajowe zestawienia."

Diagnostyka alergii pyłkowej

Prawidłowa diagnostyka alergii pyłkowej jest kluczowa dla skutecznego leczenia. Obejmuje ona wywiad lekarski oraz testy alergiczne.

Najczęściej stosowana metoda diagnostyczna. Polega na naniesieniu kropli roztworu alergenu na skórę przedramienia i nakłuciu naskórka. Wynik odczytuje się po 15-20 minutach, mierząc średnicę bąbla i rumienia.

Badanie poziomu przeciwciał IgE specyficznych dla poszczególnych alergenów. Metoda szczególnie przydatna, gdy wykonanie testów skórnych jest niemożliwe (np. zmiany skórne, przyjmowanie leków antyhistaminowych).

Według badań ECAP (Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce), około 40% Polaków ma dodatnie wyniki testów alergicznych, co wskazuje na rosnący problem alergii w naszym społeczeństwie.

Leczenie alergii pyłkowej

Leczenie alergii pyłkowej opiera się na trzech głównych filarach: unikaniu kontaktu z alergenem, farmakoterapii oraz immunoterapii swoistej (odczulaniu).

Prof. Marek Jutel, Prezes Polskiego Towarzystwa Alergologicznego, podkreśla: "Immunoterapia swoista to jedyna metoda leczenia przyczynowego alergii. Może nie tylko złagodzić objawy, ale także zapobiec rozwojowi nowych uczuleń i astmy oskrzelowej. Jest szczególnie zalecana u pacjentów, u których leki przeciwalergiczne nie przynoszą wystarczającej ulgi."

Wpływ zmian klimatycznych na kalendarz pylenia

Zmiany klimatyczne mają istotny wpływ na kalendarz pylenia roślin. Obserwuje się wydłużenie sezonu pylenia oraz zwiększenie stężenia pyłków w powietrzu.

Najważniejsze obserwowane zmiany to:

• wcześniejszy początek sezonu pylenia (nawet o 10-20 dni w porównaniu do lat 90. XX wieku);
• wydłużenie okresu pylenia poszczególnych roślin;
• zwiększenie intensywności pylenia (wyższe stężenia pyłków);
• pojawienie się nowych gatunków roślin alergizujących (np. ambrozja);
• nakładanie się okresów pylenia różnych roślin.

Badania prowadzone przez Ośrodek Badania Alergenów Środowiskowych wskazują, że w ciągu ostatnich 30 lat sezon pylenia brzozy rozpoczyna się średnio o 10 dni wcześniej, a sezon pylenia traw wydłużył się o około 2 tygodnie.

Dlaczego powinieneś znać kalendarz pylenia? Podsumowanie

Kalendarz pylenia to nieocenione narzędzie dla osób cierpiących na alergię pyłkową. Pozwala przewidzieć trudne okresy i odpowiednio się do nich przygotować. Regularne śledzenie stężenia pyłków w powietrzu, w połączeniu z odpowiednim leczeniem, może znacząco poprawić jakość życia alergików.

Pamiętaj, że kalendarz pylenia może różnić się w zależności od regionu Polski i warunków atmosferycznych. Warto korzystać z lokalnych prognoz stężenia pyłków, dostępnych m.in. na stronach Ośrodka Badania Alergenów Środowiskowych.

"Alergia pyłkowa to nie tylko sezonowa dolegliwość, ale poważny problem zdrowotny, który wymaga kompleksowego podejścia. Kalendarz pylenia to mapa nawigacyjna, która pomaga alergikom bezpiecznie przepłynąć przez burzliwy sezon pylenia." – Prof. dr hab. n. med. Piotr Kuna, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Źródła:

1. Samoliński, B. et al. (2014). Epidemiologia chorób alergicznych w Polsce (ECAP). Alergologia Polska, 1(1), 10-18. https://doi.org/10.1016/j.alergo.2014.03.008
2. Rapiejko, P. (2021). Pyłek roślin i alergeny pyłku. Alergia Astma Immunologia, 26(1), 28-33. https://alergia-astma-immunologia.pl
3. Jutel, M., Agache, I., Bonini, S. et al. (2016). International Consensus on Allergen Immunotherapy II: Mechanisms, standardization, and pharmacoeconomics. Journal of Allergy and Clinical Immunology, 137(2), 358-368. https://doi.org/10.1016/j.jaci.2015.12.1300
4. Ośrodek Badania Alergenów Środowiskowych. (2025). Kalendarz pylenia roślin w Polsce. http://www.obas.pl
5. Polskie Towarzystwo Alergologiczne. (2023). Wytyczne postępowania w alergii pyłkowej. https://pta.med.pl/do_pobrania/