Nerwica. Rodzaje, objawy, przyczyny. Jak leczyć?

Zdrowie psychiczne, tuż obok fizycznego, jest niezwykle ważne. Od dłuższego czasu nie jest to już tabu, a coraz więcej osób otwarcie mówi o problemach tej natury. Według danych – niebawem to problemy psychiczne będą chorobą cywilizacyjną, ponieważ coraz więcej osób zgłasza takie problemy w poradniach zdrowia. Jednym z zaburzeń jest nerwica. Chociaż to przestarzały termin, nadal często używa się go potocznie – lekarze mówią jednak o zaburzeniach lękowych oraz lęku uogólnionym. Czym dokładnie jest nerwica, jakie są jej odmiany i w jaki sposób można ją leczyć?

Czym jest nerwca?

Nerwica lękowa to zaburzenia emocjonalne, natrętne myśli, a także objawy psychosomatyczne. Nerwicę charakteryzuje to, że chorzy zdają sobie sprawę, że ich objawy „siedzą tylko w ich głowie”, ale nadal odczuwają wobec czegoś (lub kogoś) uporczywy lęk. Dla wielu absolutnie irracjonalny, ale całkowicie prawdziwy i realny dla osób, które mierzą się z zaburzeniami na tle lękowym. To trochę perpetuum mobile, ponieważ chory boi się, a ten lęk nakręca kolejne objawy psychosomatyczne, które ten lęk natężają. Podłożem nerwicy jest często trauma, niezaspokojenie potrzeb emocjonalnych albo inne, nierozwiązane, problemy, najczęściej z okresu dzieciństwa (ale niekoniecznie). 

Przyczyny nerwicy

Ze względu na to, jak rozległe mogą być przyczyny występowania zaburzeń lękowych, ciężko je usystematyzować i zamknąć w konkretnych ramach. Ile ludzi – tyle problemów, które mogą je wywoływać. Jednak najczęstszymi przyczynami „zapalnymi” w przypadku zaburzeń lękowych są: 
1.    uwarunkowania genetyczne 
2.    wczesne doświadczenia z okresu dzieciństwa lub/i okresu dojrzewania
3.    tłumienie emocji 
4.    odpowiedź na trudną sytuację rodzinną, prywatną lub zawodową
5.    wpływ otoczenia 
6.    traumy 
Tak naprawdę wiele elementów, wiele wyzwalaczy może sprawić, że dana osoba będzie u siebie wykazywała cechy zaburzeń lękowych. 

Rodzaje zaburzeń lękowych

Jest wiele rodzajów zaburzeń lękowych, które charakteryzują się różnymi objawami. Wśród nerwic wyróżnia się jednak szczególnie takie rodzaje jak:
1.    uogólnione zaburzenia lękowe – odczuwanie przewlekłego, niesprecyzowanego, uporczywego lęku i niepokoju, który uniemożliwia często normalne funkcjonowanie. U osoby chorej może objawiać się w różny sposób np. poprzez chroniczny stres, niepokój, napięcie, obniżona koncentracja, zaburzenia snu i napięcia mięśni. 
2.    nerwica natręctw – natręctwa, czyli inaczej zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, które są niezwykle uciążliwe dla pacjentów. U osób, które chorują na OCD (z ang. Obsessive-Compulsive Disorder) dochodzi do powtarzania myśli, wyobrażeń albo czynności. Obsesje mogą być niechcianymi obrazami, uporczywymi myślami, reakcjami na obsesję, rytuałami i potęgują napięcie. Wykonywanie czynności ma, potencjalnie, dla chorego, zlikwidować albo zminimalizować lęk i niepokój. 
3.    nerwica depresyjna – inaczej dystymia; to rodzaj nerwicy, która jest „lżejszą depresją”, ale daje wiele podobnych symptomów np. spadek nastroju, przygnębienie i smutek, które utrzymują się bez wyraźnej przyczyny. 
4.    nerwica żołądka – to zaburzenie psychosomatyczne, w którym cały stres kumuluje się w żołądku i doprowadza do pewnych patologii np. zaparć, wymiotów, zespołu jelita drażliwego czy biegunkę emocjonalną. 
5.    nerwica serca – tutaj z kolei dochodzi do patologii w obrębie serca, co uaktywnia się np. nadmiernym stresem albo zmęczeniem psychicznym. Tutaj sklasyfikujemy kogoś, kto ma lęk paniczny albo Zespól Da Costy. 
6.    nerwica wegetatywna – chorzy odczuwają wiele nieprzyjemnych dolegliwości, a wśród nich m.in. czerwienienie się, przyspieszona akcja serca, pocenie się, zawroty i bóle głowy, suchość w ustach. 
7.    fobie – chory odczuwa uporczywy lęk przed pewnymi zjawiskami, sytuacjami lub przedmiotami. Utrudnia mu to funkcjonowanie w społeczeństwie. Do najczęściej występujących fobii można zaliczyć fobię społeczną, agorafobię albo arachnofobię. Chory odczuwa bardzo uporczywy, paraliżujący wręcz lęk. 

Objawy nerwicy

Objawy zaburzeń lękowych mogą być naprawdę różne. To pojęcie jest tak szerokie, że można w nim ująć naprawdę wiele różnych objawów, które towarzyszą zaburzeniom lękowym. Można jednak wśród nich wyszczególnić: 
1.    ciągłe uczucie napięcia i/lub lęku
2.    napięcia w klatce piersiowej 
3.    płytki oddech
4.    suchość w ustach 
5.    nadmierne pocenie
6.    szum w uszach
7.    zawroty i bóle głowy
8.    biegunki 
9.    napięcie w mięśniach 
10.    problemy ze snem i bezsenność 
11.    drżenie mięśni
12.    poczucie derealizacji 
13.    trudności z koncentracją i pamięcią 
14.    drażliwość, skrajne emocje 
15.    przygnębienie
Pewne objawy mogłyby wskazywać na występowanie różnych chorób. Zanim więc przystąpimy do diagnozowania zaburzenia psychicznego – dobrze wykonać wszystkie niezbędne badania, aby wykluczyć występowanie jakichkolwiek chorób fizycznych. W końcu ucisk w klatce piersiowej i kołatanie serca mogą wskazywać na problemy z tym narządem. Nie należy więc tego lekceważyć – należy to sprawdzić, w pierwszej kolejności umawiając się do internisty.

Jak diagnozuje się nerwicę?

Zanim przystąpimy do diagnozy zaburzeń lękowych – jak wspomnieliśmy wcześniej – należy wykonać wszystkie niezbędne badania w celu wykluczenia jakiejkolwiek, poważnej choroby fizycznej. Jeśli faktycznie to już za nami i wszystko wygląda w porządku od tej strony, można umówić się na rozmowę z psychologiem albo psychiatrą. Lekarz dokładnie nas wysłucha – poprosi o opisanie objawów, a także tego, w jaki sposób wpływają na nasze codzienne życie. Na tej podstawie może określić, czy dana osoba faktycznie mierzy się z zaburzeniami lękowymi i jakiego rodzaju jest to problem. 

Jak leczyć zaburzenia lękowe?

Zaburzenia lękowe leczy się przede wszystkim na terapii, a w cięższych przypadkach psychiatra może zapisać leki, które mają wspierać pacjenta podczas jego drogi do zdrowienia. Leki i terapia poznawczo-behawioralna (bardzo dobra w przypadku leczenia zaburzeń lękowych, o wysokiej skuteczności) mogą zdziałać cuda i pomóc odnaleźć równowagę psychiczną. 

Przy współudziale lekarza: Iwona Jewusiak-Naglik