Nudności - w jaki sposób radzić sobie z nimi domowymi sposobami?
Wybierz usługę
Nudności (łac. nausea, ang. nausea) i wymioty (łac. vomitus, ang. vomiting) stanowią powszechne objawy wielu schorzeń i terapii. Dotykają ok. 70% kobiet w ciąży, 50–80% pacjentów onkologicznych oraz znaczący odsetek chorych po zabiegach chirurgicznych. W klasyfikacjach ICD-10 kodowane są jako R11, zaś w ICD-11 — MD90. Domowe metody, takie jak imbir, herbatki ziołowe czy aromaterapia, mogą przyczynić się do złagodzenia objawów, choć w ciężkich przypadkach często niezbędne jest wsparcie farmakoterapią.
Nudności i wymioty to reakcje ochronne organizmu powstające wskutek szeregu mechanizmów — zmian zapalnych, zaburzeń błędnika, wahań hormonalnych czy działania toksycznego leków (szczególnie cytostatyków). W Polsce klasyfikowane są jako R11 (ICD-10) lub MD90 (ICD-11). W praktyce klinicznej ogromną rolę odgrywają domowe sposoby łagodzenia nudności, takie jak imbir, aromaterapia czy niewielkie częste posiłki. Profilaktyka obejmuje także edukację oraz właściwą dietę i nawodnienie.
Co to są nudności i skąd się biorą?
Nudności to subiektywne uczucie dyskomfortu w nadbrzuszu z nieodpartą potrzebą wymiotów. Ich mechanizm obejmuje:
- działanie neuroprzekaźników (serotoniny, dopaminy) na chemoreceptor trigger zone w mózgu;
- podrażnienie żołądka i jelit (na przykład infekcje, stany zapalne);
- zaburzenia błędnika, jak w chorobie lokomocyjnej;
- wahania hormonalne, m.in. w ciąży czy terapii hormonalnej;
- toksyczne działanie substancji i leków, szczególnie cytostatyków.
Ten odruch obronny umożliwia eliminację szkodliwych substancji lub złagodzenie napięcia, choć niesie ze sobą ryzyko odwodnienia i zaburzeń elektrolitowych.
Zobacz także: Czy zawroty głowy mogą świadczyć o poważnej chorobie?
Jak często występują nudności u Polaków?
Brak jest kompleksowych, ogólnokrajowych statystyk dotyczących samego objawu nudności, jednak pojedyncze konteksty prezentuje poniższa tabela:
| Kontekst | Odsetek pacjentów |
|---|---|
| kobiety w ciąży (NVP) | ok. 70% |
| pacjenci onkologiczni po chemioterapii | 50–80% |
| pacjenci po zabiegach chirurgicznych | 20–40% (PONV) |
Źródło: https://annales.sum.edu.pl/Uzytecznosc-punktacji-Apfel-w-przewidywaniu-pooperacyjnych-nudnosci-i-wymiotow-doswiadczenia,80145,0,2.html
To objaw, którego nikt nie bagatelizuje — u pacjentów onkologicznych i kobiet w ciąży bywa poważnym obciążeniem psychicznym i społecznym.
Jakie są domowe sposoby na nudności?
W walce z umiarkowanymi nudnościami opieramy się na prostych, bezpiecznych metodach. Domowe sposoby bazują na naturalnych składnikach i zmianach stylu życia.
| Metoda | Mechanizm działania |
|---|---|
| imbir (Zingiber officinale) | gingerole i shogaole blokują receptory 5-HT₃, przyspieszają opróżnianie żołądka, działają przeciwzapalnie; |
| sok z cytryny/herbatka z cytryną | kwas cytrynowy pobudza wydzielanie śliny i soków żołądkowych, neutralizuje toksyny; |
| niewielkie, częste posiłki | ograniczają rozciąganie żołądka, stabilizują poziom glukozy we krwi; |
| herbata miętowa/melisa | mentol i flawonoidy rozkurczają mięśnie gładkie przewodu pokarmowego; |
| unikanie tłustych potraw | zmniejszenie stymulacji receptorów w przewodzie pokarmowym; |
| aromaterapia (olejki: imbir, mięta, lawenda) | inhalacja ułatwia relaksację, redukuje napięcie i lęk; |
Metody te są proste, łatwo dostępne i mogą szybko przynieść ulgę w umiarkowanych nudnościach.
Jakie jest naukowe wsparcie dla tych metod?
Wyniki badań klinicznych i obserwacyjnych wskazują, że:
- imbir wykazuje przewagę nad placebo w łagodzeniu nudności u kobiet w ciąży oraz po chemioterapii;
- olejki eteryczne (mięta, imbir, lawenda) pomagają zmniejszać nasilenie nudności po zabiegach operacyjnych oraz w leczeniu onkologicznym;
- akupresura w punkcie P6 (Nei Guan) ogranicza częstość epizodów wymiotnych nawet o 40%.
Jakie domowe sposoby na nudności stosować po chemioterapii?
Chemioterapia bywa źródłem ostrych i przewlekłych nudności nawet u 50–80% pacjentów. Oprócz leków przeciwwymiotnych warto stosować:
- spożywanie 5–7 bardzo małych, lekkostrawnych posiłków dziennie;
- potrawy gotowane na parze lub pieczone bez tłuszczu;
- picie napojów (herbatka imbirowa, miętowa, cytrynowa) między, a nie podczas posiłków;
- unikanie intensywnych zapachów i bodźców smakowych;
- inhalacje – aromaterapia z użyciem olejków imbirowego, miętowego lub lawendowego;
- odpoczynek w pozycji półsiedzącej przez co najmniej 30 minut po jedzeniu.
Warto dodać praktyczne porady: noszenie przy sobie plasterków cytryny lub imbiru do powąchania, dostosowanie diety do indywidualnej tolerancji oraz wsparcie psychiczne.
Jakie są działania profilaktyczne w kontekście nudności?
Profilaktyka wymaga podejścia kompleksowego:
- edukacja na temat wczesnego rozpoznania objawów;
- stosowanie nowoczesnych schematów farmakoterapii przeciwwymiotnej (antagoniści 5-HT₃, NK-1, steroidy), zwłaszcza u pacjentów onkologicznych;
- wdrożenie diety lekkostrawnej i regularnego nawodnienia;
- korzystanie z technik niefarmakologicznych – akupresury, aromaterapii i wsparcia psychologicznego.
Nudności i wymioty to częsty, uciążliwy objaw pojawiający się w przebiegu wielu chorób oraz po chemioterapii. Klasyfikowane są jako R11 (ICD-10) i MD90 (ICD-11). Domowe metody – imbir, cytryna, napary ziołowe, aromaterapia, akupresura – mają udokumentowane działanie wspomagające. Nie mogą jednak zastąpić leczenia farmakologicznego w ciężkich przypadkach. Skuteczne łagodzenie nudności wymaga edukacji, odpowiedniej diety, łączenia metod niefarmakologicznych i farmakoterapeutycznych – oraz wsparcia emocjonalnego.
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady medycznej. Diagnozę i leczenie zawsze powinien prowadzić wykwalifikowany specjalista.
Bibliografia
- Find-A-Code. MD90 Nausea or vomiting – ICD-11 MMS. Dostęp online: https://www.findacode.com
- Via Medica Journals. Nudności i wymioty u chorych na nowotwory – postępowanie terapeutyczne. Dostęp online: https://journals.viamedica.pl
Treści, które przedstawione są na stronie halomed.pl nie zastąpią kontaktu z lekarzem – są jedynie wskazówką i mają formę informacyjną. Administrator serwisu nie ponosi żadnej odpowiedzialności wynikającej z wykorzystania informacji, które są zawarte w serwisie.
FAQ
Podobne artykuły
