Choroba Alzheimera. Objawy, przyczyny oraz sposoby leczenia

Choroba Alzheimera jest przewlekłe i postępujące neurozwyrodnienie mózgu, jakie prowadzi do otępienia. Początkowe objawy są dość niepozorne i ledwo możliwe do zauważenia gołym okiem, dopiero później, na dalszych etapach choroby, dochodzi do zaburzeń mowy czy kompletnej dezorientacji. Choroba ta jest jedną z najczęstszych przyczyn otępienia u osób powyżej 65. Roku życia, ale zdarza się, że dotyka ona również osoby młode. Czym dokładnie jest ta choroba? 

Choroba Alzheimera – co to jest? 

Choroba Alzheimera (AD, ang. Alzheimer’s disease) prowadzi do zwyrodnienia, a następnie w konsekwencji do utraty nerwowych komórek. Degradacja neuronów jest bardzo stopniowa i powolna, a następnie prowadzi do zmniejszenia ich liczby, odkładania się płytek starczych oraz białka tau i zaburzeń w przekaźnictwie nerwowym. Początkowo chory ma problem z przypomnieniem sobie imion i nazw przedmiotów, a następnie pojawiają się kolejne problemy np. zaburzenia wzrokowe, zachowania, orientacji w czasie i przestrzeni i trudności z wykonywaniem codziennych czynności. 
W stadium zaawansowanym chory nie jest już w stanie nic zrobić, potrzebuje przy tym całodobowej opieki. 

Stadium choroby Alzheimera 

1.    Otępienie łagodne – symptomy są tutaj tak delikatne, że można je przypadkowo zbagatelizować. Są to zapominanie pewnych rzeczy, problemy z koncentracją czy zadawanie po kilka razy tych samych pytań. Często dochodzi też do wahań nastroju. To zachowanie powoduje, że czuje się zagubiony i powoli odsuwa się od życia towarzyskiego. Szacuje się, że to stadium choroby może trwać około 20 lat albo nawet dłużej. 
2.    Otępienie o średnim nasileniu – problemom z pamięcią zaczynają towarzyszyć zaburzenia mowy. Chory nie potrafi formułować zdań, zaczyna mylić pojęcia oraz coraz rzadziej rozpoznaje bliskich. Taka osoba zaczyna wymagać całodobowej opieki i nie powinna poruszać się sama poza domem. Czas tego etapu określa się na około 2-10 lat. 
3.    Otępienie zaawansowane – zwykłe czynności codzienne stają się bardzo trudne, dlatego też chory potrzebuje pomocy w ubieraniu czy podstawowej higienie. Ma problem z komunikowaniem swoich potrzeb. Opieka w takim przypadku jest dla najbliższych często bardzo trudna i przerasta najbliższych, więc konieczne jest umieszczenie chorego w specjalistycznym ośrodku. Ten etap trwa zazwyczaj od jednego roku do 5 lat. 

Przyczyny choroby Alzheimera 

Większość zachorowań na chorobę Alzheimera to przypadki sporadyczne, czyli takie, które niezwiązane są z występowaniem rodzinnym. To około 95% wszystkich zachorowań. Na zachorowanie na Alzheimera odpowiada wiele czynników, takie jak czynniki genetyczne czy środowiskowe. Ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera wzrasta wraz z wiekiem, szczególnie kiedy występują u nas niektóre choroby, na przykład takie jak cukrzyca typu 2 czy nadciśnienie tętnicze. Ryzyko zwiększa się u osób z zespołem Downa, ale również w przypadku zachorowania na depresję, pourazowe uszkodzenie mózgu i niedosłuch. W około 5% przypadków choroba Alzheimera występuje w rodzinie. 

Choroba Alzheimera – objawy 

Pierwsze objawy, jak wspomnieliśmy, nie są często interpretowane jako początek choroby. Zazwyczaj są to wtedy subtelne problemy z pamięcią czy trudności z przypomnieniem sobie podstawowych słów. Z czasem dopiero pojawiają się kolejne objawy, takie jak np. trudności w mówieniu czy doborze słów. W miarę trwania choroby zaczynają pojawiać się kolejne symptomy: 

1.    Zaburzenia w orientacji przestrzennej 
2.    Zaburzenia wzrokowe np. problemy z czytaniem 
3.    Zapominanie o pewnych czynnościach i umiejętnościach 
4.    Nieprzywiązywanie wagi do wyglądu zewnętrznego 
5.    Utrata poczucia czasu 
6.    Nieumiejętność składania słów i prowadzenia rozmowy 
7.    Brak zainteresowania rzeczami, które kiedyś sprawiały radość choremu
8.    Stałe gubienie rzeczy oraz problem z ich odnalezieniem 
9.    Zaburzenia nastroju
10.    Zmiany osobowości 
11.    Nieumiejętność właściwej oceny sytuacji i utracenie umiejętności rozwiązywania problemów
12.    Zaburzenia emocjonalno-społeczne 

Diagnoza oraz leczenie choroby Alzheimera 

Kiedy zauważymy, że chory zachowuje się dziwnie, powinniśmy zabrać go do lekarza. Ten zbiera wywiad od pacjenta, a następnie od osoby z jego otoczenia. Później następuje badanie – szczególnie ważne jest badanie neurologiczne i wykonanie testów, które będą miały za zadanie ocenić poznawcze funkcjonowanie pacjenta. Prawdopodobnie zostaną wykonane takie badanie jak: 

1.    Tomografia komputerowa
2.    Rezonans magnetyczny 
3.    Badanie neuropsychologiczne 

Ważne jest to również dlatego, aby wykluczyć inne choroby, które mogą dawać objawy otępienne (np. guz mózgu czy zmiany naczyniopochodne).

Leczenie jest długoterminowe i ciągłe, ponieważ choroba ma charakter postępujący. Należy jak najwcześniej podjąć leczenie. Obecnie stosuje się jedynie leczenie o charakterze objawowym, co oznacza, że nie zlikwiduje to przyczyn choroby, ale zwalczy lub załagodzi objawy w związku z tym występujące. Zazwyczaj lekarz zapisuje donepezil czy galantaminę i całe leczenie odbywa się pod ścisłą kontrolą lekarza. W celu poprawy stanu poznawczego i spowolnienia objawów zaleca się, aby zadbać o mózg takimi sposobami jak treningi pamięci, wywoływanie wspomnień z użyciem odpowiednich bodźców stymulujących, utrwalenie umiejętności, o których chory jeszcze pamięta, stworzenie mu bezpiecznego środowiska do życia. Jeśli u chorego występują zaburzenia nastroju lub inne zaburzenia psychiczne – może okazać się konieczne zapisanie leków psychiatrycznych. 
Jak wspomnieliśmy – nie da się wyleczyć z demencji, która spowodowana jest chorobą Alzheimera. W dodatku szacuje się, że chore osoby żyją około 8 lat. Jednak to właśnie odpowiednio dobrane i szybko wdrożone leczenie daje szansę na wydłużenie życia nawet do 20 lat i więcej. 

-
Autor: P.S.

Przy współudziale lekarza: Iwona Jewusiak-Naglik