Fobia społeczna. Czym jest ten rodzaj lęku? Jak można go leczyć?

Fobia społeczna to jedna z odmian zaburzeń lękowych, niegdyś zwanych nerwicą. To zaburzenie, które uniemożliwia pacjentowi normalne funkcjonowanie. Wiąże się bowiem z odczuwaniem bardzo silnego, paraliżującego lęku, w przypadku kontaktów z innymi osobami. Zaburzenie to jest, wbrew pozorom, bardzo powszechne i dotyka wiele osób – szacuje się, że z problemem zmaga się ponad 1% społeczeństwa. Objawy fobii społecznej mogą ujawniać się już w dzieciństwie, ale mogą zostać nabyte również w późniejszych latach. Warto wiedzieć o tym rodzaju fobii więcej – być może ktoś z waszych bliskich albo wy, będziecie potrzebować w tym temacie aktualnej wiedzy i wskazówek, jak postępować z problemem. 

Czym jest fobia społeczna? 

Dla wielu osób problem chorób psychicznych nadal jest tematem tabu. Kiedy jednak spojrzymy na liczby i okazuje się, że niemal 1% całego globu cierpi na fobię społeczną, okazuje się, że nie jest to problem jednostkowy i nikt nie jest ze swoim problemem sam. Fobia społeczna, inaczej zwana zespołem lęku społecznego, to jedna z odmian zaburzeń lękowych (niegdyś: nerwica). Bardzo często występuje z innymi problemami na tle lękowym lub depresją. Jako jednostka chorobowa fobia społeczna została być rozpoznawana dopiero w latach 80. XX wieku. Jak widać – nadal jest dla nas problemem nowym, nic więc dziwnego, że wiele osób czuje zakłopotanie z powodu swoich problemów. 
Fobia społeczna opiera się na lęku wobec interakcji społecznych zarówno z osobami, które znamy, jak i z nieznajomymi (częściej). Objawy lękowe pojawiają się już na poziomie myślenia o konkretnej sytuacji, która powoduje u nas problemy np. o spotkaniu w grupie czy wystąpieniu publicznym albo jedzeniu w restauracji. 

Objawy fobii społecznej 

Objawy na tle lękowym mogą być naprawdę różne – każda osoba może odczuwać swoje problemy zupełnie inaczej. Wyróżnia się jednak kilka objawów, które często powtarzają się u różnych osób, które zmagają się z problemem. Są to: 

1.    Nadmierna potliwość 
2.    Szybsze bicie serca tzw. kołatanie
3.    Zalewanie się rumieńcem 
4.    Drżenia kończyn 
5.    Problemy z wysławianiem się 
6.    Suchość w ustach
7.    Jąkanie się 
8.    Problemy żołądkowe 
9.    Drżenie głosu 

Warto pamiętać o tym, że czasami lęki idą ze sobą w parze i np. osoba, która doświadcza lęku społecznego, może również mieć agorafobię, czyli lęk przed otwartymi przestrzeniami, tłumem i wychodzeniem z domu. 

Przyczyny fobii społecznej 

Nie są znane jednoznaczne przyczyny występowania problemów lękowych – u każdego wyzwalacz może być czymś innym. Dla jednych to trudne i traumatyczne dzieciństwo a dla innych jednostkowa, bardzo stresująca sytuacja. Mówi się jednak o tym, że są pewne cechy i czynniki genetyczne i środowiskowe, które predysponują nas do zaburzeń lękowych. 

Jak wygląda leczenie fobii społecznej? 

Najważniejszym etapem jest wybranie się do specjalistów, a więc do psychologa, psychoterapeuty lub psychiatry. Na samym początku warto wybrać się do psychologa, aby ten oszacował, czy faktycznie dotyka nas problem zaburzeń lękowych. Kiedy orzeknie, że faktycznie ma to miejsce – najlepiej zgłosić się do psychiatry, który, jeśli zajdzie taka potrzeba, wypisze receptę na leki (mogą to być m.in. pregabalina [np. pregabalin mylan] lub leki z kategorii benzodiazepin np. xanax czy cloranxen - o wszystkim decyduje lekarz!). Jednak całą podstawą jest praca z psychoterapeutą (najlepiej w nurcie poznawczo-behawioralnym), której celem jest zmiana naszych przekonań i odważenie nas do wychodzenia ze strefy komfortu, w celu poprawienia swojego życia. I chociaż często na początku jest to bardzo przerażająca wizja – warto próbować przełamywać barierę lęku. Jeśli pacjent odczuwa inne objawy np. jąkanie, może być konieczne skorzystanie z pomocy innych specjalistów np. logopedy. 

Można sobie pomóc domowymi sposobami (które nie zastąpią psychoterapii i farmakoterapii, jeśli te są konieczne, ale mogą zdecydowanie pomóc!) np. relaksacją i medytacją, ćwiczeniem oddechu, pisaniem ekspresywnym i dbaniem o inne sfery życia, nad którymi mamy kontrolę np. nad snem czy odpowiednią dietą. 

Co istotne – nie da się jednoznacznie stwierdzić, jak długo będzie trwał problem w przypadku wystąpienia fobii społecznej. Dla niektórych to kilka tygodni, dla innych całe lata. Wszystko zależy od skuteczności terapii, a także innych metod, po które sięga pacjent, aby poczuć się lepiej. Nadal jednak pacjent musi pamiętać, że to jego praca własna może mu pomóc wyjść z problemu. 
 

-
Autor: S.L.

Przy współudziale lekarza: Iwona Jewusiak-Naglik