MCV podwyższone - co oznaczają takie wyniki?

Wybierz usługę

Recepta

Kontynuacja lub nowy lek

od 59 zł

Wybieram

MCV podwyższone (makrocytoza) to stan, w którym średnia objętość erytrocytów przekracza 100 femtolitrów, najczęściej spowodowany niedoborem witaminy B12 lub kwasu foliowego. Może wskazywać na niedokrwistość megaloblastyczną, choroby wątroby, niedoczynność tarczycy lub inne zaburzenia metaboliczne. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie znacznie poprawia rokowanie pacjentów.

Jak często występuje podwyższone MCV w Polsce?

W Polsce niedokrwistość z niedoboru witaminy B12, najczęstsza przyczyna podwyższonego MCV, występuje z częstością 9-17 przypadków na 100 tysięcy osób rocznie. Szczególnie narażone są osoby starsze, u których szczyt zachorowań przypada około 60. roku życia oraz kobiety, które chorują nawet 1,6 razy częściej niż mężczyźni.

Niedobór witaminy B12 występuje często podstępnie, a szacuje się, że jego łagodniejsze postaci mogą dotyczyć nawet 1-2% dorosłej populacji w krajach północnoeuropejskich.

Polskie Towarzystwo Diagnostyki Laboratoryjnej zwraca uwagę, że wartości MCV powyżej 105 fl oraz poniżej 70 fl powinny stanowić sygnał do pogłębionej diagnostyki. W praktyce klinicznej makrocytoza jest rozpoznawana mikroskopowo w około 30% przypadków, nawet jeśli MCV mieści się jeszcze w granicach normy. Działania profilaktyczne koncentrują się zwłaszcza w grupach ryzyka – osób starszych, wegetarian, osób chorych przewlekle oraz osób nadużywających alkoholu. Kluczową rolę odgrywa edukacja oraz ułatwienie dostępu do badań profilaktycznych.

Czym jest MCV podwyższone (makrocytoza)?

MCV (Mean Corpuscular Volume) to parametr laboratoryjny określający średnią objętość czerwonych krwinek, wyrażaną w femtolitrach (fl). Średnia objętość erytrocytów u zdrowych dorosłych mieści się w granicach 80-100 fl. Wartości powyżej 100 fl to makrocytoza, która w języku angielskim nosi nazwę macrocytosis (łac. macrocytosis), a cięższa postać to megalocytoza (megalocytosis).

Zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób ICD-10, niedobory witamin prowadzące do makrocytozy koduje się jako E53.8. ICD-11 również klasyfikuje makrocytozę w rozdziale dotyczącym chorób krwi i narządów krwiotwórczych.

Jakie są przyczyny podwyższonego MCV?

Najczęstszą przyczyną podwyższonego MCV jest niedobór witaminy B12 lub kwasu foliowego, prowadzący do zaburzeń dojrzewania czerwonych krwinek. Inne możliwe przyczyny to choroby wątroby, przewlekłe nadużywanie alkoholu, niedoczynność tarczycy lub stosowanie niektórych leków, np. cytostatyków.

Niedobór witaminy B12 i kwasu foliowego

Najczęstszym powodem podwyższonego MCV jest niedokrwistość megaloblastyczna, spowodowana niedoborem witaminy B12 lub kwasu foliowego. Te witaminy odpowiadają za prawidłowy podział i dojrzewanie komórek szpiku, w tym erytrocytów. Ich niedobór prowadzi do powstawania powiększonych komórek – makrocytów.

Najważniejsze przyczyny niedoboru witaminy B12:

• choroba Addisona-Biermera;
• niewystarczająca podaż z dietą, zwłaszcza u wegetarian i wegan;
• przewlekłe zapalenie żołądka, choroby przewodu pokarmowego (choroba Leśniowskiego-Crohna, celiakia);
• resekcja żołądka;
• przewlekłe zakażenia pasożytnicze.

Choroby wątroby

W przewlekłych chorobach wątroby (marskość, zapalenie przewlekłe) dochodzi do zaburzenia metabolizmu, co skutkuje powiększeniem komórek krwi. Dodatkowo, zaburzenia metaboliczne związane z uszkodzeniem wątroby również wpływają na rozwój makrocytozy.

Niedoczynność tarczycy

Niedoczynność tarczycy, przez spowolnienie tempa metabolicznego, wpływa bezpośrednio na zaburzenia dojrzewania komórek krwi. Niedoczynność tarczycy uważana jest za jedną z częstszych przyczyn podwyższonego MCV u starszych osób.

Nadużywanie alkoholu

Alkohol, niezależnie od odżywienia czy kondycji wątroby, bezpośrednio hamuje prawidłową erytropoezę, powodując zwiększenie rozmiarów erytrocytów.

Inne przyczyny

Do pozostałych, rzadziej występujących przyczyn zaliczają się:

• leki (m.in. chemioterapia, leki przeciwpadaczkowe);
• zespół mielodysplastyczny;
• przewlekła niewydolność nerek;
• zatrucie metalami ciężkimi.

Jakie objawy daje podwyższone MCV?

Podwyższone MCV często nie daje wyraźnych objawów na początku, dlatego bywa wykrywane przypadkowo podczas rutynowej morfologii. Gdy niedobór witaminy B12 lub kwasu foliowego się pogłębia, mogą pojawić się symptomy ze strony układu nerwowego, pokarmowego i ogólne osłabienie.

Objawy ogólne

• przewlekłe osłabienie i uczucie zmęczenia;
• bladość skóry, słomkowy odcień cery;
• duszność podczas wysiłku;
• bóle i zawroty głowy;
• utrata apetytu.

Objawy neurologiczne (przy niedoborze witaminy B12)

• zaburzenia koncentracji i pamięci;
• obniżenie nastroju (depresja, drażliwość);
• mrowienie kończyn, drętwienie;
• zaburzenia chodu i równowagi;
• w ciężkich przypadkach: halucynacje, urojenia.

Objawy ze strony przewodu pokarmowego

• piekący, czerwony język;
• utrata smaku;
• zmiana rytmu wypróżnień;
• nudności, zapalenie błony śluzowej żołądka.

Jak wygląda diagnostyka podwyższonego MCV?

Diagnostyka podwyższonego MCV zaczyna się od pełnej morfologii krwi, oceny poziomu witaminy B12, kwasu foliowego, a także próby wątrobowe i ocenę czynników zapalnych. Lekarz może też zlecić badania tarczycy, testy na alkoholizm lub gastroskopię w przypadku podejrzenia zaburzeń wchłaniania.

Diagnostyka podstawowa

Badanie morfologii krwi z rozmazem to pierwszy etap rozpoznawania makrocytozy. Poza wartością MCV ocenia się:

• widoczność makrocytów i megalocytów;
• obecność anizocytozy, poikilocytozy;
• hipersegmentację jąder neutrofili;
• liczbę płytek krwi.

Diagnostyka biochemiczna

Najważniejsze badania dodatkowe to:

• poziom witaminy B12 i kwasu foliowego w surowicy;
• poziom homocysteiny i kwasu metylomalonowego;
• poziom LDH i bilirubiny (mogą być podwyższone).

Diagnostyka pogłębiona

Jeżeli przyczyna nie jest oczywista, wykonuje się:

• testy czynnościowe przewodu pokarmowego;
• testy immunologiczne na obecność przeciwciał związanych z chorobą Addisona-Biermera;
• badania obrazowe przewodu pokarmowego;
• diagnostykę tarczycy i wątroby.

Jak leczy się podwyższone MCV?

Leczenie podwyższonego MCV zależy od przyczyny, dlatego konieczna jest diagnostyka – najczęściej wykonuje się badania poziomu witaminy B12, kwasu foliowego i funkcji wątroby. Jeśli przyczyną jest niedobór witamin, stosuje się suplementację doustną lub zastrzyki. W przypadku innych schorzeń, jak choroby wątroby czy alkoholizm, leczenie koncentruje się na terapii choroby podstawowej i eliminacji czynników ryzyka.

Suplementacja witaminowa

Najważniejszym elementem leczenia jest uzupełnienie niedoborów, zwłaszcza witaminy B12 i kwasu foliowego.

Witamina B12

• doustnie: 1000-2000 μg dziennie;
• domięśniowo lub dożylnie przy ciężkich niedoborach lub zaburzeniach wchłaniania;
• zapotrzebowanie fizjologiczne: 1-2 μg/dobę.

Kwas foliowy

• doustnie: 5-10 mg dziennie;
• zapotrzebowanie fizjologiczne: 0,1-0,2 mg/dobę.

Dieta jako wsparcie terapii w MCV

Dieta bogata w witaminę B12 i kwas foliowy stanowi ważny element wspomagający terapię. Polskie zalecenia dietetyczne w tym zakresie są następujące:

Regularne monitorowanie leczenia obejmuje okresowe badania morfologii, ocenę poziomu witamin i ocenę ustępowania objawów.

Jak zapobiegać makrocytozie?

Makrocytozie możesz zapobiegać, dbając o odpowiedni poziom witaminy B12, kwasu foliowego i żelaza w diecie. Warto regularnie wykonywać badania krwi, szczególnie jeśli jesteś w grupie ryzyka – np. stosujesz dietę wegańską, masz choroby przewodu pokarmowego lub przyjmujesz leki wpływające na wchłanianie witamin. Kluczowe znaczenie ma też unikanie alkoholu, który może zaburzać produkcję zdrowych krwinek.

Dieta i suplementacja

Prawidłowo zbilansowana dieta bogata w produkty odzwierzęce i warzywa liściaste pozwala skutecznie zapobiegać makrocytozie. U osób na diecie wegańskiej konieczna bywa suplementacja witaminy B12 w porozumieniu z lekarzem.

Badania profilaktyczne

Osoby z grup ryzyka (starsze, z chorobami przewodu pokarmowego, kobiety w ciąży, osoby nadużywające alkoholu) powinny regularnie wykonywać badania morfologii krwi oraz kontrolować poziom odpowiednich witamin.

Szybkie leczenie schorzeń towarzyszących

Ważne jest wczesne wykrywanie i leczenie przewlekłych chorób wątroby, tarczycy czy przewodu pokarmowego, które mogą predysponować do rozwoju makrocytozy.

Prof. dr hab. n. med. Jerzy Windyga zwraca uwagę: „Największą liczbę przypadków makrocytozy diagnozujemy obecnie u osób starszych, dlatego tak ważne są regularne kontrole morfologii krwi u pacjentów powyżej 60. roku życia”.

Podwyższone MCV – czy to powód do zmartwień?

Podwyższone MCV to ważny sygnał diagnostyczny, stwierdzany w rutynowej morfologii krwi. Jego najczęstszą przyczyną jest niedobór witaminy B12 lub kwasu foliowego, jednak makrocytoza może towarzyszyć także poważnym schorzeniom wątroby, tarczycy, być efektem działania leków, czy też nadużywania alkoholu.

Wczesna diagnostyka, wdrożenie leczenia przyczynowego i suplementacji oraz regularne badania kontrolne znacząco poprawiają jakość życia pacjentów. Szczególne znaczenie ma profilaktyka dietetyczna oraz systematyczna kontrola osób z grup ryzyka. Zarówno pacjenci, jak i ich bliscy oraz rodzina powinni być świadomi pierwszych objawów makrocytozy oraz sposobów jej leczenia i zapobiegania.

Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady medycznej. Diagnozę i leczenie zawsze powinien prowadzić wykwalifikowany specjalista.

Bibliografia

1. PMC - Megaloblastic anemia and other causes of macrocytosis. Dostęp online: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov
2. PMC - Evaluation of Macrocytosis in Routine Hemograms. Dostęp online: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov
3. PMC - Diagnosis and treatment of macrocytic anemias in adults. Dostęp online: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov
4. Polskie Towarzystwo Diagnostyki Laboratoryjnej. Dostęp online: https://ptdl.pl/