Wysoki kortyzol. Przyczyny i objawy. Jak obniżyć kortyzol?

Stres to domena naszych czasów. Coraz więcej osób nie potrafi sobie poradzić z długotrwałym i narastającym stresem. Taki stan rzeczy może nas sporo kosztować. W naszym ciele wytwarzany jest „hormon stresu”, czyli kortyzol. Pełni on w naszym ciele niezwykle ważną funkcję, ale jego za duża ilość może kompletnie zaburzać działanie całego organizmu. Co warto wiedzieć o hormonie stresu? 

Czym jest kortyzol? 

Kortyzol, czyli właśnie rzeczony hormon stresu, to naturalny hormon, który wytwarzany jest przez warstwę pasmowatą kory nadnerczy. Jedną z jego funkcji jest zwiększenie glukozy we krwi w celu pobudzenia całego organizmu – dlatego właśnie, kiedy jesteśmy narażeni na niebezpieczną i stresującą sytuację fizyczną lub psychiczną, zaczyna się go produkować znacznie więcej. Ilość kortyzolu zmienia się na przestrzeni całego dnia – zazwyczaj rano występuje jego największe stężenie, które jest najniższe w godzinach wieczornych. 

Jakie funkcje pełni kortyzol? 

Wbrew temu, co czasami się o nim mówi – kortyzol jest niezwykle ważny dla prawidłowego działania całego organizmu. Odpowiada on za utrzymanie jego równowagi. Prawidłowe ilości kortyzolu pozwalają na: 

1.    Uwalnianie glukozy i kwasów tłuszczowych z wątroby
2.    Regulowanie ilości sodu 
3.    Wpływanie na rozpad trójglicerydów
4.    Uwalnianie wapnia z kości 
5.    Regulowanie siły tkanek łącznych 

Niestety, obecne czasy sprawiają, że coraz więcej osób ma bardzo podwyższony kortyzol, co nie jest do końca bezpieczną sytuacją. Zamiast pełnić swoje główne funkcje – może negatywnie wpływać na nasze zdrowie. 

Kiedy badać kortyzol? 

Czasami niektóre przesłanki zdrowotne sprawiają, że konieczne może okazać się wykonanie badanie z krwi polegające na oznaczeniu poziomu kortyzolu. Szczególnie zalecane jest to w przypadku podejrzenia zespołu Cushinga, który jest wynikiem nadmiaru kortyzolu we krwi. Warto jednak raz na jakiś czas wykonać dla siebie to badanie, aby zobaczyć, czy czasem wyniki nie są zbyt wysokie. Często u osób chorych na nowotwór albo chorujących na anoreksję lub depresję – kortyzol okazuje się być podwyższony. 

Objawy wysokiego kortyzolu 

Jeśli zaczynamy zauważać u siebie takie objawy jak:

1.    Nadmierny apetyt
2.    Zwiększenie poziomu glukozy we krwi 
3.    Nadciśnienie
4.    Bezsenność
5.    Zaburzenia nastroju 
6.    Nasilone oddawanie moczu
7.    Problemy z zasypianiem
8.    Problemy mięśniowe 
9.    Odkładanie się tkanki tłuszczowej, szczególnie w okolicach twarzy i szyi, a także brzucha 

to może być znak, że kortyzol jest zdecydowanie za wysoki. 

Objawy zbyt niskiego kortyzolu

Może u nas wystąpić również druga sytuacja – kiedy to kortyzolu w naszym organizmie jest zdecydowanie za mało. Wtedy możemy zaobserwować u siebie takie objawy jak:

1.    Osłabienie
2.    Przewlekłe zmęczenie
3.    Niski poziom glukozy we krwi
4.    Brak apetytu
5.    Problemy trawienne np. biegunka lub wymioty
6.    Obniżenie ciśnienia tętniczego 

Jak badany jest poziom kortyzolu?

Jak wspomnieliśmy wcześniej – aby zbadać poziom kortyzolu, wystarczy udanie się na badanie z krwi. Czasami konieczne jest wykonanie tego badania w różnych porach dnia, na przykład rano i wieczorem, aby zaobserwować, czy wysoki kortyzol utrzymuje się przez cały dzień. 
Drugim sposobem badania kortyzolu jest badanie moczu. Zazwyczaj jednak nie jest to badanie wystarczające i konieczne może być wykonanie testów z krwi. 

Normy kortyzolu 

Normy kortyzolu zależą od tego, z kiedy dokładnie są nasze wyniki – prawidłowe wyniki są związane ściśle z porą dnia. Dlatego też prawidłowe normy to: 

1.    Kortyzol rano: 166-507 nmol/l
2.    Kortyzol wieczorem: 73.8-291 nmol/l

Jak obniżyć poziom kortyzolu?

Jeśli dostaliśmy wyniki i nasz kortyzol jest za wysoki – należy się tym zająć. Istnieje kilka skutecznych sposobów na to, aby obniżyć poziom kortyzolu. Są bardzo proste i wdrożenie ich pozwoli na szybkie efekty:

1.    Wysypianie się – najważniejsze, co możemy zrobić dla siebie i swojego zdrowia to zadbanie o dobrą jakość i ilość snu 
2.    Wysiłek fizyczny – trzeba pamiętać, aby nie przesadzać ze zbyt dużym wysiłkiem, ale umiarkowane ćwiczenia fizyczne mogą pomóc w obniżeniu kortyzolu 
3.    Medytacja – skutecznie wycisza i uspokaja, dlatego warto dać jej szansę 
4.    Odpowiednia dieta – aby obniżyć poziom kortyzolu powinniśmy stosować takie produkty jak np. oliwa z oliwek, orzechy, zielona herbata czy gorzka czekolada. 
5.    Spędzanie czasu na zewnątrz – spacery na świeżym powietrzu mogą skutecznie obniżyć poziom kortyzolu, powodują bowiem wyciszenie i uspokojenie.

-
Autor: P.S.

Przy współudziale lekarza: Julia Lisowska