Nużeniec. Co to jest? Objawy oraz przyczyny

Nużeniec to malutki, mikroskopijny wręcz, pasożyt, który bytuje w mieszkach włosowych oraz gruczołach łojowych skóry człowieka. Występuje u ludzi bardzo często, ale w bardzo rzadkich przypadkach daje jakiegokolwiek objawy, które faktycznie można zaobserwować. Co sprawia, że zaczyna u nas bytować nużeniec, a także jakie są objawy zarażenia tym pasożytem? 

Czym jest nużeniec? 

Nużeniec ludzki (z łaciny demodex) to mikroskopijny pasożyt, niewielki pajęczak, który należy do rzędu roztoczy. Miejscem jego bytowania są mieszki włosowe oraz gruczoły łojowe w skórze – najczęściej występuje w obszarze twarzy, a dokładniej w okolicy nosa, brwi czy rzęs. Praktycznie nie daje się go zaobserwować gołym okiem, ponieważ jego wielkość to około 0,3-0,4 mm. Szacuje się, że nużeniec żyje u co drugiej osoby dorosłej, a u osób w wieku podeszłym to już niemalże 2/3 zarażonych. Żeby potwierdzić obecność tego pasożyta – trzeba przeprowadzić badania z użyciem mikroskopu. Bardzo rzadko nużeniec daje jakiekolwiek objawy kliniczne, ale może się tak zdarzyć. Choroba najczęściej zdarza się u osób za zaburzeniami odporności oraz przy niektórych chorobach takich jak np. niewydolność nerek czy cukrzyca. Nużeniec może być przenoszony z człowieka na człowieka – zarówno podczas kontaktu bezpośredniego, jak i dzielenia się przyrządami toaletowymi, kosmetykami czy ręcznikami. 

Istnieją dwa rodzaje nużeńców: 

1.    Demodex folliculorum – nieco większy nużeniec, który ma wielkość 0,3 mm
2.    Demodex brevis – mniejsza odmiana, której wielkość sięga 0,2 mm

Przyczyny zarażenia nużeńcem 

Przyczyną wystąpienia nużeńca jest przede wszystkim zarażenie. A nie jest to wcale trudne. Możemy zarazić się wszędzie, ponieważ występuje w każdej szerokości geograficznej, a w dodatku jaja są bardzo łatwo przenoszone np. przez powietrze. Do zarażenia nie potrzeba więc bezpośredniego kontaktu z kimś zarażonym czy dzielenia przyborów toaletowych – czasami to po prostu pech i znalezienie się w złym czasie w złym miejscu. Nużeniec jednak wywołuje chorobę u co poniektórych osób, nie każdy bowiem będzie podatny na zarażenie. Ryzyko znacznie wzrasta w przypadku podeszłego wieku. 2/3 osób starszych okazuje się zarażonych nużeńcem – wszystko przez spadek odporności. Ale to nie jedyne przyczyny. Ryzyko zarażenia może być wyższe w przypadku: 

1.    Chorowania na takie choroby jak np. cukrzyca, otyłość czy niewydolność nerek
2.    Spadku odporności 
3.    Życia w dużym stresie przez dłuższy czas 
4.    Zaburzeń hormonalnych oraz w barierze hydrolipidowej
5.    „Posiadania” cery mieszanej, trądzikowej lub łojotokowej 

Nużeniec — typy

Występuje kilka typów nużeńca, które różnią się wyglądem, a wśród których wyróżnia się: 

1.    Nużeniec przypominający łupież mieszkowy – rumieniowe plamy, suche place, które się łuszczą
2.    Nużeniec przypominający trądzik różowaty – zaczerwienienie, grudki oraz krostki, a skóra robi się sucha
3.    Nużeniec przypominający trądzik lub zapalenie mieszków włosowych – występowanie na skórze krost 
4.    Nużeniec, który przypomina okołoustne zapalenie skóry – w okolicach ust występują grudkowo-krostkowe zmiany

Nużeniec – objawy 

Chociaż na ogół nużeniec nie daje żadnych objawów, to zdarza się tak, że zarażenie daje objawy kliniczne. Najczęściej pojawiają się takie objawy jak

1.    Suchość oraz łuszczenie się skóry bez jej zaczerwienienia
2.    Swędzenie skóry
3.    Pieczenie skóry 
4.    Zmiany grudkowo-krostkowe 
5.    Świąd skóry głowy
6.    Łupież 
7.    Pęcherzyki na skórze 
8.    Zapalenie ucha zewnętrznego 
9.    Ropień w przebiegu nużycy 
10.    Zapalenia powiek 
11.    Utrata rzęs 
12.    Gradówka 
13.    Wysięk ropny
14.    Wysypka na skórze 
15.    Nadwrażliwość na światło 

Diagnozowanie nużycy 

Jeśli pojawiły się zmiany skórne na ciele i nie wiemy, jaki jest ich powód – konieczne jest umówienie się do dermatologa, aby sprawdzić, czy przyczyną nie jest nużeniec. Dermatolog przeprowadzi z nami wywiad, a następnie dokładnie sprawdzi badaniem fizykalnym, czy naszym problemem faktycznie jest nużeniec. Jeśli takie jest podejrzenie, prawdopodobnie zaleci wykonanie dodatkowych badań, które będą mogły to potwierdzić. Najczęściej wykonuje się zeskrobania ze skóry lub pobiera rzęsy, by dokładnie je przebadać. 
Warto udać się również do okulisty, jeśli zauważamy u siebie pogorszenie wzroku, które może być wywołane nużeńcem. 

Leczenie nużycy 

W jaki sposób możemy wyleczyć nużeńca? O tym zadecyduje dermatolog, kiedy otrzyma wyniki z zapisanych badań. Z uwagi na rozpowszechnienie się nużeńca ludzkiego – terapię zaleca się osobom, które mają faktyczne objawy nużycy. Lekarz może zapisać nam więc metronidazol, benzoesan benzylu, iwermektynę czy permetrynę. Wszystko w zależności od natężenia objawów. Zazwyczaj faktycznie wystarcza miejscowe leczenie. 
Niektórzy zastanawiają się, czy są domowe sposoby na to, aby pozbyć się nużycy – faktycznie można próbować zrobić to olejkiem z drzewa herbacianego, nakładając go na zmiany skórne. Mimo wszystko lepiej jednak zaufać dermatologowi i pod jego opieką zająć się wyleczeniem nużycy. 

-
Autor: P.S.

Przy współudziale lekarza: Julia Lisowska