Refluks żołądkowo-przełykowy. Objawy, przyczyny oraz sposoby leczenia

Refluks żołądkowo-przełykowy to określenie na chorobę refluksową przełyku lub żołądka. To dość powszechne schorzenie, które ma u każdego różne przyczyny oraz może dotyczyć zarówno młodych, jak i starszych. Według danych około 20-40% osób dorosłych, w krajach rozwiniętych, zostaje dotkniętych refluksem. Choroba refluksowa przełyku polega na zarzucaniu treści żołądkowej do przełyku. Czym dokładnie jest refluks, jakie są przyczyny oraz objawy? 

Refluks żołądkowo-przełykowy – co to jest? 

Refluks żołądkowo-przełykowy (z ang. GERD, gastroesophageal reflux disease) to choroba, u podłożu której leży zwracanie kwaśnej treści z żołądka do przełyku. Dochodzi do tego, ponieważ jest znacznie obniżone napięcie zwieracza dolnego przełyku, który w naturalnych warunkach powinien funkcjonować znacznie inaczej. Jeśli kwaśna treść z żołądka jest zarzucana do przełyku wielokrotnie, może dojść w błonie śluzowej do stanu zapalnego. Wtedy też pojawia się zgaga, a czasami nawet pieczenie na całej długości przełyku, a ból często promieniuje aż do szyi. Refluks żołądkowo-przełykowy to jedna z najczęściej diagnozowanych chorób na świecie. Szacuje się, że około 20% populacji choruje na refluks. 

Refluks – przyczyny 

Choroba refluksowa może mieć różne podłoża. Wskazuje się, że do najczęstszych przyczyn rozwoju choroby należą: 

1.    Otyłość 
2.    Nadwaga 
3.    Palenie papierosów
4.    Nadużywanie alkoholu 
5.    Przepuklina rozworu przełykowego
6.    Choroby przewlekłe np. astma 
7.    Stosowane leki np. preparaty z nikotyną czy leki przyjmowane w leczeniu cukrzycy

Refluks żołądkowo-przełykowy – objawy 

U każdego chorego objawy refluksu mogą mieć różne natężenie i mogą występować w różnych konfiguracjach. U części pacjentów będą łagodne, a u innych będą pojawiały się silniejsze objawy, ale rzadziej. Tak naprawdę każdorazowo choroba jest zupełnie inna. Jednak jest szereg objawów w chorobie refluksowej, które pojawiają się bardzo często. Są to: 

1.    Zgaga
2.    Posmak kwasu 
3.    Odczuwanie bólu w klatce piersiowej
4.    Odczuwanie bólu w szyi 
5.    Uczucie cofania się treści pokarmowej do przełyku
6.    Odbijanie 
7.    Przewlekły kaszel
8.    Chrypka 

Czasami uczucie cofania się treści pokarmowej do przełyku prowadzi również do wymiotów. Niekiedy nawet do problemów z oddychaniem. Inne, rzadziej spotykane objawy to między innymi częstsze chorowanie na zapalenia gardła oraz krtani. 

Diagnozowanie refluksu 

Choroba refluksowa przełyku jest zazwyczaj diagnozowana przez lekarza na podstawie objawów, z którymi się zgłaszamy. Jeśli usłyszy, że często mamy zgagę, a oprócz tego uczucie kwasoty w jamie ustnej oraz gardle, to najprawdopodobniej uzna, że mamy refluks. Będzie jednak chciał sprawdzić, czy np. ból w klatce piersiowej to nie jest problem sercowy. Dlatego musimy przygotować się na szereg różnych badań, takich jak EKG czy echo serca. Oprócz tego konieczne będzie wykonanie gastroskopii, aby sprawdzić przełyk oraz żołądek. Jako uzupełnienie może być konieczne wykonanie pH-metrii, co pozwala na sprawdzenie i ocena stężenia kwasu solnego. Osobą, która będzie prowadziła leczenie, jest gastrolog. 

Leczenie w przypadku refluksu 

Refluks może być leczony zarówno farmakologicznie, jak i poprzez zmianę diety i swojego stylu życia. Jeśli chodzi o lekarstwa – najczęściej stosuje się leki OTC i leki na receptę np. inhibitory pompy protonowej. Często leczenie trwa 8 tygodni, ale zazwyczaj po około pół roku od zakończenia terapii dochodzi do nawrotu objawów i konieczne są kolejne działania, które mają za zadanie zniwelować problemy z refluksem. Oczywiście każdorazowo to lekarz dobiera leczenie, jego długość oraz dawkę leku. Jeśli zaś chodzi o zmianę diety i stylu życia to zaleca się: 

1.    Unormowanie masy ciała 
2.    Spanie z głową wyżej niż reszta ciała 
3.    Ograniczenie alkoholu 
4.    Rzucenie palenia papierosów
5.    Wprowadzenie do swojej codzienności aktywności fizycznej 
6.    Ograniczenie stresu 
7.    Spożywanie mniejszych posiłków, w regularnych odstępach 

W skrajnych sytuacjach refluks może wymagać leczenia chirurgicznego. Szczególnie jeśli stopień nasilenia jest bardzo wysoki i długotrwały. 

Powikłania w nieleczeniu refluksu 

Niewłaściwe leczenie choroby refluksowej lub całkowity brak reakcji – może doprowadzać do poważniejszych problemów. Bardzo często u chorych obserwuje się różne powikłania, a wśród nich: 

1.    Przełyk Barretta 
2.    Zwężenie przełyku 
3.    Rak przełyku
4.    Przebicie wrzodu
5.    Nadżerki 
6.    Krwawienia
7.    Owrzodzenia 

Aby ochronić się przed takim rozwojem wydarzeń – nie warto odkładać na później wizyty u lekarza i trzeba zastosować się do jego zaleceń w 100%. Tylko to może zagwarantować, że choroba refluksowa będzie do opanowania. 

Profilaktyka w przypadku refluksu 

Czy da się zapobiegać wystąpieniu choroby refluksowej? Przede wszystkim można to zrobić poprzez wspomnianą wcześniej zmianę stylu życia. Najważniejsze jest dbanie o prawidłową masę ciała oraz prowadzenie zdrowego trybu życia, co polega na zdrowej diecie; spożywaniu mniejszych, ale regularnych posiłków oraz uprawianiu aktywności fizycznej. Aktualne dane wskazują na to, że dieta śródziemnomorska ma świetny wpływ w przypadku choroby refluksowej. 

-
Autor: P.S.

Przy współudziale lekarza: Renata Wróbel