Celiakia. Czym jest? Przyczyny, objawy i sposoby leczenia

Celiakia to schorzenie jelita cienkiego, które ma podłoże autoimmunologiczne, które spowodowane jest nietolerancją glutenu. Wiele przypadków pozostaje niezdiagnozowanych, ale szacuje się, że na ten moment około 1-2% populacji choruje na celiakię i na co dzień zmaga się z objawami, jakie daje. Warto wiedzieć, że nieleczona celiakia może prowadzić do wielu poważnych chorób, wśród których mówi się m.in. o chłoniaku jelita cienkiego. Jakie objawy daje celiakia, a także w jaki sposób można sobie z nią radzić?

Czym jest celiakia?

Celiakia, czyli glutenozależna choroba trzewna, jest schorzeniem genetycznym o podłożu autoimmunologicznym. Układ odpornościowy u osób dotkniętych celiakią niepoprawnie rozpoznaje tkanki swojego organizmu jako ciało obce, a konsekwencją jest niepożądana odpowiedź immunologiczna, której celem jest ich zniszczenie. W tym przypadku do stanu zapalnego dochodzi w jelicie cienkim. Najczęściej pierwsze objawy są możliwe do zaobserwowania już we wczesnym dzieciństwie, ale czasami choroba objawia się dopiero w dorosłym życiu np. pomiędzy 35 a 55 rokiem życia. 

Przyczyny celiakii 

Teoretycznie u każdego może wystąpić celiakia. Nie jest jednoznaczne określone, jakie są przyczyny tego schorzenia. Jednak bardzo często wysokie ryzyko wystąpienia celiakii obserwuje się u osób, które jednocześnie chorują na: 

1.    Cukrzycę typu I
2.    Autoimmunologiczne choroby tarczycy
3.    Zespół Downa 
4.    Zespół Williamsa 
5.    Niedobór całkowitego IgA
6.    Zespół Turnera

Objawy celiakii 

Objawy celiakii można podzielić na jawne i pełnoobjawowe, skąpoobjawowe oraz utajone. Dlatego właśnie tak wiele osób pozostaje niezdiagnozowanych. Najczęściej jednak wśród objawów wyróżnia się: 

1.    Bóle i wzdęcia brzucha 
2.    Zmniejszenie masy ciała 
3.    Nadpobudliwość, łatwa męczliwość 
4.    Uczucie zmęczenia 
5.    Niedokrwistość 
6.    Biegunka tłuszczowa lub wodnista (niekiedy – zaparcia) 
7.    Występowanie stanów depresyjnych

Jak diagnozować celiakię? 

Aby zdiagnozować celiakię – należy wykonać przede wszystkim badania z krwi. Kiedy zgłaszamy się do lekarza pierwszego kontaktu z objawami, ten powinien skierować nas do gastroenterologa (gastrolog), który zleci badania krwi polegające na oznaczeniu przeciwciał przeciwko transglutaminazie tkankowej w klasie IgA oraz całkowitego poziomu przeciwciał w klasie IgA. Może być konieczne wykonanie kolejnych badań z krwi, jeśli u pacjenta stwierdzi się niedobór przeciwciał w klasie IgA. 

Leczenie w celiakii – dieta

Przede wszystkim leczenie celiakii to całkowite odstawienie glutenu, czyli przejście na dietę bezglutenową. Wbrew pozorom – jeść można na niej bardzo dużo rzeczy. Produkty, które nie zawierają glutenu to np. zboża naturalnie bezglutenowe (np. ryż czy kukurydza), pieczywo bezglutenowe (teraz coraz łatwiej dostępne), mięso, ryby i jaja, mleko i przetwory mleczne, tłuszcze takie jak np. masło, warzywa i owoce, cukier i słodycze (oznaczone jako bezglutenowe), napoje takie jak kawa czy herbata (ale dozwolonych produktów jest znacznie więcej), a także przyprawy czy inne produkty bezglutenowe, które są znacznie łatwiej dostępne niż jeszcze parę lat wcześniej. 

Do jakich powikłań prowadzi nieleczona celiakia? 

Jeśli ktoś nie chce stosować diety bezglutenowej, aby leczyć celiakię, musi liczyć się z tym, że może dojść do wielu poważnych powikłań, wśród których wymienia się między innymi: 

1.    Zmiany kostne 
2.    Zaburzenia płodności 
3.    Anemia 
4.    Zaburzenia psychiczne 
5.    Zaburzenia neurologiczne 
6.    Cukrzyca typu II
7.    Zwiększone ryzyko zachorowania na nowotwór np. gardła czy jelita cienkiego 

Dlatego tak ważne jest, jeśli zdiagnozujemy już wspólnie z lekarzem celiakię, stosowanie diety bezglutenowej – może oszczędzić nam bardzo wielu przykrych konsekwencji. 

-
Autor: P.S.

Przy współudziale lekarza: Kasper Buczma