Cukrzyca typu 1. Objawy, przyczyny, leczenie

Cukrzyca typu 1 to zupełnie inny rodzaj cukrzycy niż cukrzyca 2 typu. Ta przewlekła choroba z grupy zaburzeń metabolicznych to choroba autoimmunologiczna, która pierwsze objawy zaczyna dawać w bardzo wczesnym wieku życia człowieka. W przeciwieństwie do cukrzycy typu 2, chorzy na cukrzycę typu 1 nie mają zdolności trzustki do wydzielania insuliny. Co jeszcze warto wiedzieć na temat tego typu cukrzycy? 

Cukrzyca typu 1 – czyli jaka? 

Cukrzyca typu 1 jest chorobą metaboliczną, w której przebiegu obserwuje się hiperglikemię, czyli podwyższenie stężenia glukozy we krwi. Przewlekle utrzymujący się podwyższony poziom cukru we krwi wiąże się z uszkodzenie, zaburzeniem czynności oraz niewydolnością różnych narządów. O ile cukrzyca typu 2 jest związana ze stylem życia – z nadwagą, otyłością oraz ogólnie nieprawidłowym stylem życia, o tyle cukrzyca typu 1 rozwija się całkowicie niezależnie od nas. 

Objawy cukrzycy typu 1 

Cukrzyca typu 1 pierwsze objawy dają w bardzo wczesnym wieku. Szczyt zapadalności przypada pomiędzy 10. a 12. rokiem życia, a potem pomiędzy 16. a 19. rokiem życia. Pierwsze objawy mają jednak możliwość pojawiać się nawet do 30 roku życia. Nie ma w tym przypadku żadnej reguły. Już przy pierwszych objawach niezbędna staje się diagnostyka pod kątem cukrzycy typu 1. Nie można w żaden sposób lekceważyć objawów, ponieważ nieleczenie ich może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, a w konsekwencji nawet do śmierci. Najczęstsze objawy cukrzycy typu 1 to: 

1.    Przewlekłe zmęczenie oraz senność 
2.    Uczucie suchości w ustach 
3.    Nadmierne pragnienie
4.    Brak apetytu
5.    Nagły spadek wagi 
6.    Zimne dłonie, nawet podczas wysokich temperatur
7.    Suchość skóry 
8.    Częste infekcje intymne 
9.    Częste oddawanie moczu 

Przyczyny cukrzycy typu 1

Chorzy w żaden sposób nie mają wpływu na to, czy choroba się u nich pojawi, czy też nie. Jedynie na późniejszym etapie – leczenia oraz przebiegu – mają oni wpływ na to, jak będzie przebiegała choroba. Wszystko bowiem zależy od tego, jak bardzo zaangażują się w leczenie choroby. Objawy cukrzycy typu 1 pojawiają się dopiero wtedy, kiedy zniszczeniu ulegnie aż 90 % komórek, które odpowiedzialne są za produkcję insuliny. Nadal jednak nie daje to odpowiedzi na pytanie, co dokładnie jest przyczyną wystąpienia cukrzycy typu 1. Prawdopodobnie jest to kombinacja czynników genetycznych oraz środowiskowych. Podejrzewa się również, że można odziedziczyć pewne skłonności do cukrzycy, ale tak naprawdę nie ma to stuprocentowego wpływu na wystąpienie choroby. Lekarze podejrzewają również, że przebycie pewnych infekcji wirusowych we wczesnym wieku, mogą być powodem wystąpienia tego rodzaju cukrzycy. Są pewne czynniki, które mogą zwiększyć skłonność do cukrzycy typu 1 i wśród nich wymienia się: 

1.    Czynniki stresogenne 
2.    Niedobór witaminy D 
3.    Poród powyżej 40. roku życia 
4.    Ekspozycja na działanie toksyn 
5.    Wczesne wprowadzenie glutenu do diety

Powikłania w wyniku cukrzycy typu 1 

Cukrzyca typu 1, która jest nieprawidłowo leczona oraz w momencie, gdy zaniechamy leczenie, może prowadzić do bardzo poważnych powikłań. Wyróżnia się powikłania ostre, które prowadzą do bezpośredniego zagrożenia życia chorego, ale również powikłania przewlekłe. Zalicza się do nich: 

1.    Powikłania nerkowe 
2.    Powikłania oczne np. zaćma oraz jaskra wtórna 
3.    Zaburzenia lipidowe 
4.    Zmiany skórne
5.    Zmiany stawowe 
6.    Zmiany kostne 
7.    Pogorszenie zdrowia psychicznego 
8.    Uszkodzenia nerwów 
9.    Zespół stopy cukrzycowej 
10.    Zaburzenia lipidowe 

Jak diagnozuje się cukrzycę typu 1? 

Cukrzycę rozpoznaje się w przypadku, kiedy glikemia przygodna jest równa lub większa 200 mg/dl i występują temu towarzyszące objawy. Oprócz tego dwukrotnie stwierdzona zostaje glikemia na czczo, która jest większa lub równa 126 mg/dl. Również wtedy, kiedy stężenie glukozy we krwi jest równe lub większe 200 mg/dl w 120 minucie po wykonaniu doustnego testu tolerancji glukozy. 

Leczenie w przypadku cukrzycy typu 1 

Przede wszystkim podstawowym lekiem stosowanym w leczeniu chorych na cukrzycę typu 1 jest insulina. Chory, u którego świeżo rozpoznano cukrzycę, wymaga leczenia w warunkach szpitalnych. Początkowo insulinę podaje się w ciągłym wlewie dożylnym z zastosowaniem pompy zewnętrznej do podawania leków. Ponadto konieczne jest podawanie osobie chorej elektrolitów oraz płynów. Po tym, jak już glikemia będzie prawidłowa, wtedy też zaprzestaje się podawania insuliny dożylnie i zaczyna stosować się insulinę podskórnie. 
Jak widać – jedyna skuteczna metoda leczenia to podawanie insuliny i chory musi robić to zawsze wtedy, kiedy jest taka potrzeba. W celu utrzymania prawidłowego stężenia glukozy we krwi osoba chora musi prowadzić samokontrolę, czyli samodzielnie, za pomocą glukometru, sprawdzać stężenie glukozy we krwi. Standardowo leczy się cukrzycę typu 1 czterema podskórnymi wstrzyknięciami insuliny na dobę. Bardzo ważne jest również trzymanie diety dla cukrzyków i wprowadzenie aktywności fizycznej. 

Dieta w cukrzycy typu 1 

Dieta dla cukrzyka to przede wszystkim dieta o niskim indeksie glikemicznym. Podstawą jest ograniczenie przyjmowania węglowodanów prostych. Dieta w cukrzycy powinna być również oparta na regularnym spożywaniu posiłków. W przeciwwskazaniach produktowych wyróżnia się m.in. produkty oparte na mące pszennej, rozgotowane warzywa, tłuste produkty mleczne i tłuste mięso, napoje alkoholowe, słodzone napoje czy niektóre owoce. 

Profilaktyka w cukrzycy typu 1 

Niestety, nie ma skutecznych metod w zapobieganiu cukrzycy typu 1. U osób, które mają predyspozycje genetyczne, warto skupić się jednak na wyeliminowaniu lub zredukowaniu czynników, które mogą doprowadzić do zainicjowania procesu autoimmunologicznego.  

-
Autor: S.L.

Przy współudziale lekarza: Darya Andreichuk