Wodonercze. Objawy oraz przyczyny

Wodonercze to stan, w którym dochodzi do poszerzenia miedniczek oraz kielichów nerkowych, które są początkowym odcinkiem dróg moczowych. Mówiąc najprościej – wodonercze występuje wtedy, kiedy mocz nie może swobodnie odpływać z nerek i w nich zalega. To może doprowadzić do naprawdę poważnych problemów zdrowotnych, wśród których wyróżnia się między innymi nawracające zakażenia układu moczowego czy niewydolność nerek. Wodonercze może rozwijać się jednostronnie albo dwustronnie. Co jeszcze wiadomo na temat wodonercza? 

Wodonercze – co to jest? 

Wodonercze, z angielskiego hydronephrosis, to stan chorobowy, który związany jest z układem moczowym. W jego przebiegu dochodzi do poszerzenia się miedniczek nerkowych, a u niektórych pacjentów dochodzi również do poszerzenia kielichów nerkowych. Problem ten może występować zarówno u dzieci, jak i u osób dorosłych. Cały problem polega na tym, że mocz nie ma możliwości swobodnie odpływać z nerek i w nich zalega, co doprowadza do wielu poważnych problemów zdrowotnych, wśród których wyróżnia się między innymi niewydolność nerek albo zakażenie układu moczowego. Może występować zarówno jednostronnie, jak i dwustronnie – to kwestia, której nie można przewidzieć. Wyróżnia się kilka stopni wodonercza: 

1.    Stopień 0 – lekarz nie stwierdza poszerzenia miedniczki oraz kielichów
2.    1. stopień wodonercza – widoczne jest nieznaczne poszerzenie miedniczki, a poszerzenie kielichów nie występuje 
3.    2. stopień wodonercza – obserwuje się wypełnioną wewnątrznerkową miedniczkę lub wypełnioną, poszerzoną zewnątrznerkową miedniczkę, a dodatkowo poszerzone są kielichy większe, 
4.    3. stopień wodonercza – lekarz diagnozuje dużą miedniczkę, poszerzone są kielichy większe i mniejsze, a warstwa miąższu jest prawidłowa 
5.    4. stopień wodonercza – widoczna jest duża, poszerzona miedniczka, duże kielichy większe i mniejsze oraz zwężona jest warstwa miąższowa nerek. 

Przyczyny wodonercza 

Przyczyny wodonercza dzielą się na dwa rodzaje – te wrodzone, a także te nabyte. Przede wszystkim, jeśli chodzi o wrodzone wodonercze, to powstaje ono już na etapie życia płodowego, kiedy to dochodzi do nieprawidłowego wykształcenia się elementów układu moczowego, na przykład powstają wadliwe zastawki moczowodu czy pojawia się wrodzone zagięcie moczowodu. Do poszerzenia się struktury kielichowo-miedniczkowej może dojść także po narodzinach i wtedy mówimy o przyczynach wrodzonych, wśród których wyróżnia się między innymi: 

1.    Kamicę nerkową 
2.    Nowotwory dróg moczowych 
3.    Zwężenia, które są następstwem nawracających stanów zapalnych dróg moczowych 
4.    Tętniaków aorty oraz tętniaków tętnic biodrowych. 

Objawy wodonercza 

W jaki sposób można w ogóle rozpoznać, że mamy do czynienia z wodonerczem? Nie jest to takie proste, ponieważ wodonercze zwykle nie daje żadnych symptomów, a do wykrycia tego schorzenia dochodzi przypadkowo, podczas wykonywania USG jamy brzusznej. Objawy, gdy się pojawiają, często nie są jednoznacznie wskazujące na to, że mamy problem z wodonerczem, ponieważ wszystkie objawy nie są swoiste. Wyróżnia się wśród nich między innymi: 

1.    Bóle pleców w okolicach nerek 
2.    Bóle w okolicy lędźwiowo-krzyżowej części kręgosłupa
3.    Wzrost ciśnienia tętniczego
4.    Bóle brzucha 
5.    Nieregularne oddawanie moczu lub bezmocz 
6.    Krwiomocz 
7.    Trudne do wyleczenia, nawracające, zakażenia dróg moczowych
8.    Nudności, bóle brzucha oraz wymioty 

Jak diagnozować wodonercze? 

Tak jak napisaliśmy wcześniej – zorientowanie się po objawach, że mamy problem z wodonerczem, nie jest takie proste, bo nie ma żadnych swoistych objawów. Często wychodzi, że mamy problem z wodonerczem, kiedy wybieramy się na badanie USG jamy brzusznej. Podczas tego badania widać, że problemem jest poszerzenie układu kielichowo-miedniczkowego. Jeśli badanie wykaże ten problem, najpewniej lekarz skieruje nas do urologa, a ten zaleci nam wykonanie pielografii – badania RTG poprzez cewnik moczowodowy po podaniu pacjentowi środka kontrastującego do układu kielichowo-miedniczkowego nerki. Kolejnym badaniem, jakie może być konieczne do wykonania, może być scyntygrafia nerek. Standardowym badaniem, które wykonywane jest zawsze, gdy podejrzewa się jakiekolwiek nieprawidłowości z układem moczowym, jest oczywiście badanie ogólne moczu, a ocena jego składu pozwala na lepszą diagnostykę ewentualnych chorób układu moczowego. 

Leczenie wodonercza 

Leczenie wodonercza zależy od tego, co je wywołało. Jeśli źródłem są np. kamienie nerkowe, to trzeba je po prostu usunąć. Jeśli jednak jest to wywołane rozwojem choroby nowotworowej, to konieczne jest wdrożenie leczenie antynowotworowe. Podstawową metodą usuwania wodonercza wrodzonego jest zabieg chirurgiczny, który ma za zadanie udrożnić drogi przepływania moczu z nerki poprzez moczowód do pęcherza moczowego. Trzeba jednak przejść kwalifikację do zabiegu i lekarz musi zobaczyć, czy choroba jest na tyle zaawansowana, aby w ogóle wykonać rzeczoną operację. Tak czy inaczej – wodonercze należy leczyć, bo jego nieleczenie może doprowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych. 

Nieleczone wodonercze 

Nieleczone wodonercze może skończyć się naprawdę poważnymi kłopotami zdrowotnymi. Niekiedy doprowadza to nawet do trwałych zmian w funkcjonowaniu nerek. Niektóre konsekwencje nieleczenia tego stanu to m.in. roponercze, niewydolność nerek czy posocznica moczowa. Jak widać – to może być naprawdę poważne i dlatego warto co jakiś czas wykonywać USG jamy brzusznej oraz badania ogólne moczu, żeby móc sprawdzać, czy nie dochodzi do żadnych patologii ze strony tego właśnie układu w organizmie. 

-
Autor: S.L.

Przy współudziale lekarza: Darya Andreichuk