Niedożywienie. Czym jest niedożywienie? Objawy oraz przyczyny

Niedożywienie jest niesamowicie złożonym problemem, który dotyka wielu osób na całym świecie. Widoczna jest dysproporcja pomiędzy niektórymi krajami, klasami i regionami, w których żyją ludzie. Aby mówić o niedożywieniu, należy zdać sobie sprawę z tego, że przede wszystkim jest to stan chorobowy, który jest konsekwencją niewystarczającej podaży lub niedostatecznego wchłaniania się składników odżywczych i energetycznych. Z problemem niedożywienia boryka się niemalże co dziewiąty człowiek na świecie. Czym dokładnie jest niedożywienie, z czego wynika i jak można je leczyć?

Czym jest niedożywienie?

Niedożywienie istnieje od zawsze i nawet teraz, w XXI wieku, nadal wiele osób jest niedożywionych. Niedożywienie jest stanem organizmu, w którym nie dostarczamy odpowiedniej ilości pożywienia, a co za tym idzie – organizm nie otrzymuje odpowiedniej ilości składników odżywczych i energetycznych albo nie potrafi ich przyswoić. Charakteryzuje się to szeregiem niekorzystnych i bardzo niebezpiecznych dla organizmu zmian m.in. wpływa na pracę narządów. Nieleczone niedożywienie jest bezpośrednim zagrożeniem dla życia. Jakie są objawy, przyczyny oraz skutki niedożywienia? 

Rodzaje niedożywienia 

Wyróżnia się dwa główne rodzaje niedożywienia, z którymi możemy się spotkać. Jedno z nich to niedożywienie białkowo-energetyczne, które wynika z niewystarczającego spożywania pokarmów lub wchłaniania składników odżywczych, które niezbędne są dla zaspokojenia zapotrzebowania metabolicznego. Drugim niedożywieniem jest niedożywienie jakościowe, w którym kaloryczność spożywanych posiłków nie jest równa z wartościami odżywczymi, co może wprowadzić do wystąpienia różnych chorób i przypadłości medycznych. 

Przyczyny niedożywienia 

Istnieje wiele czynników, które mogą wpływać na występowanie niedożywienia. Wśród nich wymienić należy: 

1.    Choroby, które nasilają przemiany kataboliczne i zwiększają zapotrzebowanie organizmu na energię – wyróżnia się tutaj m.in. niewydolność nerek czy choroby nowotworowe 
2.    Problemy ze wchłanianiem składników pokarmowych – np. choroba Leśniowskiego-Crohna czy celiakia
3.    Zaburzenia odżywiania – anoreksja albo bulimia może prowadzić do problemów niedożywienia 
4.    Trudna sytuacja ekonomiczna 
5.    Zaburzenia neurologiczne – wśród nich wymienia się np. chorobę Parkinsona lub Alzheimera 
6.    Ograniczona sprawność ruchowa 
7.    Problemy z uzębieniem – problem ten sprawia, że niemożliwe albo utrudnione staje się przyjmowanie niektórych pokarmów i składników

Objawy niedożywienia

Rozpoznanie niedożywienia (szczególnie w przypadku niedożywienia jakościowego) może być naprawdę długim i trudnym procesem. We wczesnym etapie wykrycie tego problemu może być naprawdę skomplikowane. Uznaje się jednak, że jest kilka objawów, które charakterystyczne są dla niedożywienia. Wyróżnia się wśród nich: 

1.    Zmniejszone łaknienie
2.    Utrata masy ciała 
3.    Zmęczenie oraz brak energii 
4.    Zawroty głowy 
5.    Wahania nastroju 
6.    Podatność na infekcje, spadek odporności 
7.    Osłabienie koncentracji 
8.    Zmniejszona siła mięśni 
9.    U dzieci może objawiać się słabym wzrostem 

Jakie są skutki niedożywienia? 

Najbardziej przerażające są skutki niedożywienia. Niedożywienie wpływa na wiele funkcji w organizmie, prowadzi do wielu chorób, a w konsekwencji może spowodować nawet śmierć. Wyróżnia się szereg poważnych skutków: 

1.    Znacznie osłabia się funkcjonowanie mięśni. Nawet proste czynności, jak np. wejście po schodach, stają się naprawdę wielkim problemem. 
2.    Zmniejszenie masy mięśnia sercowego, co może prowadzić do problemów na tle kardiologicznym
3.    Upośledzenie przepływu krwi w jelitach, zmiany w funkcjonowaniu trzustki i innych organów wewnętrznych 
4.    Znaczny spadek odporności 
5.    Problemy z kościami i rozwój chorób współistniejących
6.    Zmniejszenie zdolności gojenia się ran 

Jak leczyć niedożywienie?

Sposób leczenia dostosowany jest indywidualnie do problemu. Zazwyczaj wprowadzenie odpowiedniej diety jest tym, co pomaga w uzupełnieniu wszystkich niedoborów składników odżywczych. Oznacza to, że dieta musi być bogata zarówno w białka, tłuszcze i węglowodany, ale również zawierać odpowiednią podaż witamin i składników mineralnych. Zaleca się, aby dieta: 

1.    Składała się z małych porcji, wysokich energetycznie 
2.    Włączenie suplementów diety 
3.    Powolne wprowadzanie pewnych produktów i odpowiedniej konsystencji (np. można zacząć od diety półpłynnej)

Czasami konieczne może być rozpoczęcie żywienia poprzez PEG (żywienie drogą przewodu pokarmowego) lub włączenie żywienia pozajelitowego. 

-
Autor: P.S.

Przy współudziale lekarza: Renata Wróbel