Płaskostopie. Co to znaczy? Objawy oraz przyczyny

Płaskostopie, nazywane często potocznie platfusem, to rodzaj deformacji stopy. Najczęściej rozpoznaje się u dzieci, ale może występować również u dorosłych. Osoby z płaskostopiem mają widocznie obniżone fizjologiczne wysklepienie stóp, które jeśli nie jest leczone, może doprowadzić do uciążliwych objawów. W jaki sposób można rozpoznać płaskostopie, ale przede wszystkim – w jaki sposób można pomóc sobie lub dziecku ze zwalczeniem tego problemu? 

Płaskostopie – czym jest? 

Płaskostopie to rodzaj deformacji stopy. Przede wszystkim diagnozuje się je u dzieci w wieku przedszkolnym lub wczesnoszkolnym, ale zdarza się, że to problem, który dotyczy także dorosłych. Charakteryzuje się tym, że budowa stopy jest różna od tej u zdrowego człowieka – przy płaskostopi wyraźnie obniżone są sklepienia lub występuje całkowity ich zanik. U dzieci do 3-4 roku życia nazywa się to płaskostopiem fizjologicznym, które samoczynnie ustępuje i zazwyczaj nie wymaga tego, aby cokolwiek z tym robić. Wyróżnia się kilka rodzajów płaskostopi: 

1.    Płaskostopie poprzeczne – cechuje się spłaszczeniem stopy w jej wymiarze poprzecznym, co oznacza, że dochodzi do poszerzenia przodostopia i obciążenia go niemal całkowicie. 
2.    Płaskostopie podłużne – obniżenie łuku przyśrodkowego stopy, która przez brak odpowiedniego wyprofilowania, traci swoje właściwości amortyzacyjne. 

Bardzo często oba te rodzaje płaskostopi współwystępują. 

Przyczyny płaskostopi 

Przyczyn płaskostopia może być naprawdę bardzo dużo, a dodatkowo mnożą się teorie o tym, co jeszcze może powodować, że doprowadzamy stopę do takiego stanu. Naukowo udowodniono, że sprzyjać deformacjom mogą: 

1.    Cukrzyca 
2.    Otyłość 
3.    Procesy starzenia się organizmu 
4.    Urazy 
5.    Przeciążenia generowane podczas pracy fizycznej lub podczas ćwiczeń fizycznych 
6.    Nieprawidłowy dobór obuwia 
7.    Uprawianie sportu na zbyt twardej nawierzchni 
8.    Choroby hormonalne 
9.    Choroby reumatyczne 
10.    Długotrwała konieczność stania, co charakterystyczne jest dla niektórych zawodów 

Objawy płaskostopi 

Najczęstszymi objawami płaskostopia jest ból stóp, który spowodowany jest zwiększeniem napięcia mięśni oraz więzadeł. Nie jest to jednak jedyny objaw, jaki towarzyszy płaskostopi. Przede wszystkim są to również: 

1.    Bóle stawów: kolanowego oraz biodrowego 
2.    Nasilanie objawów bólowych po zbyt długim staniu lub chodzeniu 
3.    Bóle stóp 
4.    Nieprawidłowe ułożenie stóp 

Diagnoza płaskostopi 

Zazwyczaj pierwszymi osobami, które zauważają, że dziecko chodzi nieprawidłowo lub zostawia nieprawidłowe ślady np. po kąpieli na posadce, to rodzice. I wtedy zgłaszają się do lekarza po pomoc. U dorosłych zazwyczaj zwraca się uwagę na to, że coś jest nie tak, kiedy odczuwamy pierwszy dyskomfort lub ból. Najważniejsze to jednoczesna praca ortopedy wraz z fizjoterapeutą. 
Przede wszystkim konieczne może okazać się przeprowadzenie badań obrazowych, takich jak RTG, by określić, czy przyczyną nie są urazy lub problemy z kośćmi. 

Leczenie płaskostopi 

W przypadku dzieci można naprawić ten stan odpowiednimi ćwiczeniami. U dorosłych zazwyczaj ma to zaawansowaną formę i można pomagać sobie specjalnymi wkładkami do butów, ale ćwiczenia również są wskazane, ponieważ mogą zahamować postępowanie problemu. Jeśli nie wprowadzimy odpowiednich działań, możemy spodziewać się negatywnych skutków w przyszłości, takich jak bóle kręgosłupa, zapalenie rozcięgna podeszwowego czy powstawania haluksów. Dlatego ważne jest reagowanie na takie zmiany jak najszybciej. 
W poważniejszych przypadkach płaskostopi może okazać się, że jedynym rozwiązaniem będzie przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego, który polega na ingerencji w ścięgna oraz na zespoleniu kości stopu, aby uzyskać właściwy łuk. Jeśli problemem jest też ścięgno Achillesa, a dokładniej to, że jest zbyt krótkie – możliwe, że dojdzie do jego wydłużenia, aby zmniejszyć napięcie. 

Ćwiczenia przy płaskostopi

Jakie ćwiczenia można wykonywać, aby pomóc sobie w płaskostopi? Przede wszystkim skuteczne będzie stawanie na palcach, rozciąganie paluchów oraz korektywne ustawienie stopy. Część z nich można wykonywać w domu, ale niektóre mogą wymagać obecności specjalisty. W warunkach domowych poleca się: 

1.    Wspięcie na palce z uciskaniem piłeczki między piętami – ćwiczenie wykonujemy powoli, przynajmniej 10-15 razy i powtarzamy to trzykrotnie
2.    Kładzenie stóp na zewnątrz oraz wewnątrz – siedząc na krześle, ustawiamy stopy maksymalnie do zewnątrz, a następnie do wewnątrz. Powtarzamy tyle razy, ile ćwiczenie pierwsze 
3.    Rysowanie okręgów stopami – również siadamy na krześle, a następnie unosimy jedną nogę i kręcimy okręgi stopą. Powtarzamy to dla obu nóg. Ilość serii i powtórzeń jak w dwóch poprzednich ćwiczeniach. 
4.     Podnoszenie się z pozycji siedzącej na zewnętrznym łuku stopy – siadamy na krześle, a następnie opieramy stopy na zewnętrznej części nogi i wstajemy. Ćwiczenie warto powtórzyć tyle razy, ile poprzednie. Można wprowadzić modyfikację i podnosić się z pozycji siedzącej na podłodze, co będzie trudniejsze, ale da bardzo dobre efekty. 

Warto skonsultować to z fizjoterapeutą i zastosować się do jego zaleceń oraz ćwiczeń, aby uzyskać jak najlepsze rezultaty leczenia. 

-
Autor: P.S.

Przy współudziale lekarza: Beata Obrocka