Tężyczka. Podstępna choroba, która daje różne objawy

Tężyczka to zespół objawów chorobowych, które objawiają się zwiększoną pobudliwością nerwowo-mięśniową w postaci bolesnych skurczy oraz drżenia i mrowienia mięśni. Zwykle związana jest z zaburzeniami elektrolitowymi, a dokładniej z niedoborami – najczęściej wapnia i magnezu. Związane może być także z zasadowicą oddechową. Warto wiedzieć więcej o tężyczce, bo może dawać szereg różnych objawów, które można pomylić z innymi chorobami. 

Czym jest tężyczka? 

Tężyczka jest chorobą, której charakterystycznym objawem są skurcze mięśni. Najczęściej spowodowana jest niedoborami np. wapnia i magnezu, ale może być również związana z zasadowicą oddechową. Tężyczka może być również objawem niektórych chorób np. chorób trzustki, niewydolności nerek, problemów endokrynologicznych oraz zaburzeń psychicznych. Objawy tężyczki mogą być różne i zależeć od jej rodzaju – wyróżnia się bowiem zarówno tężyczkę utajoną oraz tężyczkę jawną. 

Tężyczka utajona – objawy

Tężyczka utajona jest związana z niskim poziomem magnezu oraz potasu w organizmie. Objawy mogą się pojawiać, kiedy dochodzi do hiperwentylacji, czyli kiedy stężenie tlenu we krwi znacznie wzrasta, a stężenie dwutlenku węgla spada. Przyczynami takiego stanu może być np. stres. Najczęstsze objawy tężyczki utajonej to: 

1.    Wahania nastroju 
2.    Bezsenność 
3.    Duszności
4.    Kołatanie serca
5.    Ataki paniki 
6.    Napady lęku 
7.    Drętwienie i mrowienie palców stóp i dłoni 
8.    Potliwość
9.    Przewlekłe zmęczenie
10.    Problemy z koncentracją 

Tężyczka jawna – objawy 

Tężyczka jawna związana jest ze zbyt niskim poziomem wapnia. Objawy tężyczki jawnej występują w formie ataku, który objawia się bardzo niepokojącym mrowieniem i drętwieniem niemalże całego ciała. Chory najpierw odczuwa mrowienie na rękach.i stopach, a następnie dochodzi do drętwienia - mogą mu ulegać m.in. okolice ust. Może dojść do skurczu ręki (objaw Trousseau – ręka zgina się tak, że opuszki palców stykają się ze sobą, uniemożliwiając ściśnięcie ręki w pięść) albo nogi (końsko-szpotawe ustawienie stóp). Kolejnymi etapami jest drętwienie przedramion i ramion, klatki piersiowej, twarzy, a nawet skurcz powiek.

Co można pomylić z tężyczką? 

Na wstępie wspomnieliśmy o tym, że objawy tężyczki są na tyle różne i niejednoznaczne, że może być pomylona z innymi chorobami. Czasami tężyczka może być naprawdę trudna do orzeknięcia, a kiedy wszystkie badania wychodzą prawidłowo i nie ma żadnych podstaw do jej powstawania, a jednak objawy się pojawiają – mówi się o tężyczce nerwicowej. Dotyka ona najczęściej osoby o typie osobowości neurotycznym, czyli z tendencją do zamartwiania się. I faktycznie – wiele objawów pokrywa się z tymi, które pacjent chorujący na zespół lęku uogólnionego (nerwicę – dawniej), może odczuwać w związku ze swoim problemem. Często tężyczka występuje u osób, które już chorują na nerwicę lękową. 

Przyczyny tężyczki 

Wspomnieliśmy już, że tężyczka utajona i tężyczka jawna dają różne objawy, a także mają różne przyczyny. Do najczęstszych zaliczyć można: 
1.    Niedobór wapnia (tężyczka jawna)
2.    Niedobór magnezu i/lub potasu (tężyczka utajona)
3.    Niedobory witaminy D
4.    Celiakia
5.    Insulinooporność 
6.    Choroby trzustki 
7.    Przyczyny psychologiczne 
8.    Niewydolność nerek 
9.    Alkoholizm 
10.    Usunięcie gruczołu przytarczycowego 

To zaledwie kilka przyczyn tężyczki – może być ich również znacznie więcej. O tym, czy warto przeprowadzać badanie na tężyczkę, z całą pewnością zadecyduje lekarz po zapoznaniu się z objawami, jakie odczuwa pacjent. 

Badania, które wykonuje się, by zdiagnozować tężyczkę 

Skoro wiemy, że najczęstszym powodem powstawania tężyczki są niedobory – nie ma lepszego sposobu niż sprawdzenie, jakie stężenie poszczególnych pierwiastków występuje w naszym organizmie. Dlatego też diagnostykę rozpoczyna się od pobierania krwi, oznaczenia wapnia, potasu i magnezu; sprawdzenia poziomu witaminy D, a ponieważ często tężyczka ma podłoże endokrynologiczne – warto przebadać hormony tarczycowe. Jednak same badania z krwi nie są wystarczające, ponieważ aby z całą pewnością sprawdzić, że naszym problemem nie jest tężyczka – należy przeprowadzić badanie za pomocą EMC, które nazywa się również „próbą tężyczkową”. 
Elektromiografia pozwala na ocenienie pobudliwości mięśni i badanie przeprowadzane jest w pozycji leżącej. Na jedno ramię zakłada się opaskę uciskową, a po 10 minutach pacjent proszony jest o wykonywanie szybkich i głębokich oddechów, aby doprowadzić do hiperwentylacji. Po dwóch minutach między palcami (wskazującym i kciukiem) umieszcza się cienką igłę, która ma śledzić czynność mięśnia. Wynik badania uzyskuje się od razu – jeśli próba jest pozytywna, wtedy stwierdza się tężyczkę. Badanie trwa 15 minut, można po nim wrócić do swojej regularnej aktywności. Warto jednak na takie badanie przyjechać z kimś bliskim, ponieważ zdarza się, że pacjent gorzej się po nim czuje i np. odczuwa zawroty głowy. 

Leczenie tężyczki 

Leczenie tężyczki to tak naprawdę wyleczenie przyczyny, czyli np. uzupełnienie niedoborów, jeśli to jest tego powodem. Zazwyczaj leczenie farmakologiczne w zupełności pomaga. Czasami jednak to nie wystarcza i bardzo pomocna może okazać się pomoc psychologa, psychiatry lub psychoterapeuty – jeśli naszym problemem okazuje się być tężyczka nerwicowa. 

Oczywiście niezwykle istotnym punktem jest wprowadzenie do swojej diety produktów, które mogą pomóc uzupełniać niedobory i sprawiać, że podobny problem nie spotka nas w przyszłości. Dlatego dieta powinna być bogata m.in. w mleko i przetwory mleczne, rośliny strączkowe, ryby, orzechy, pełnoziarniste produkty zbożowe czy jaja oraz warzywa i owoce. To również świetne zalecenie w celu profilaktyki. Istotne jest także suplementowanie witaminy D w okresie jesienno-zimowym. 

Czy tężyczkę można wyleczyć? 

Dla wielu osób to dość tajemniczy zestaw chorobowy. Warto jednak pamiętać, że tężyczka to tylko zbiór objawów, a nie sama choroba. Dlatego jeśli uda nam się wyleczyć objawy, które występują przy tężyczce – jest ona jak najbardziej wyleczalna. Jeśli jednak jest długo leczona, a problemy nadal występują, warto pochylić się nad psychologicznym aspektem tej choroby, ponieważ być może dopiero konsultacja z psychologiem lub psychoterapeutą, a być może nawet z psychiatrą w celu leczenia farmakologicznego, będzie w stanie pomóc. 

-
Autor: S.L.

Przy współudziale lekarza: Zbigniew Bułat